ગ્રામજનો અને ખેડૂતોની આવક વધારવામાં ડેરી ફાર્મિંગની મહત્વની ભૂમિકા છે. એમાં કોઈ શંકા નથી કે ભારતમાં આ બિઝનેસ ઝડપથી વિકસી રહ્યો છે. આમાં રાજ્ય અને કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા ચલાવવામાં આવતી સરકારી યોજનાઓનો મોટો હાથ છે. આવી જ એક યોજના હિમાચલ પ્રદેશની દૂધ ગંગા યોજના છે, જેના હેઠળ હિમાચલ પ્રદેશના નાગરિકો પશુપાલન ક્ષેત્રમાં પુષ્કળ લાભ મેળવી રહ્યા છે. આ યોજનામાં, ડેરી ફાર્મિંગ ઉપરાંત, તેને લગતા ક્ષેત્રોમાં સબસિડી પણ આપવામાં આવે છે, જેનો ખેડૂતો કોઈપણ ખચકાટ વિના લાભ લઈ શકે છે.
દૂધ ગંગા યોજના
તે ભારત સરકારના પશુપાલન વિભાગ દ્વારા નેશનલ બેંક ફોર એગ્રીકલ્ચર એન્ડ રૂરલ ડેવલપમેન્ટ (નાબાર્ડ) દ્વારા ડેરી સાહસ મૂડી યોજના તરીકે શરૂ કરવામાં આવી હતી. આ યોજના હેઠળ, ડેરી ફાર્મિંગ સાથે સંકળાયેલા સૂક્ષ્મ સાહસોને સંગઠિત ડેરી વ્યવસાય સાહસોમાં રૂપાંતરિત કરવામાં આવશે.
હિમાચલ પ્રદેશમાં ડેરી ફાર્મિંગ સબસિડી
2 થી 10 દુધાળા પશુઓ માટે 5 લાખ રૂપિયાની લોન આપવામાં આવે છે.
5 થી 20 વાછરડાના ઉછેર માટે 4.80 લાખ રૂપિયાની લોન આપવામાં આવે છે.
વર્મી કમ્પોસ્ટ (દૂધવાળી ગાયોના યુનિટ સાથે જોડવા માટે) માટે રૂ. 0.20 લાખની લોન આપવામાં આવે છે.
મિલ્કિંગ મશીન/મિલ્કટાસ્ટર/મોટા મિલ્ક કુલર યુનિટ (2000 લિટર સુધી) માટે રૂ. 18 લાખની લોન આપવામાં આવે છે.
દૂધમાંથી સ્વદેશી ઉત્પાદનો બનાવવા માટે યુનિટ સ્થાપવા માટે રૂ. 12 લાખની લોન આપવામાં આવે છે.
24 લાખની લોન દૂધની બનાવટોના પરિવહન અને કોલ્ડ ચેઈન સુવિધા માટે આપવામાં આવે છે.
દૂધ અને દૂધની બનાવટોના કોલ્ડ સ્ટોરેજ માટે 30 લાખની લોન આપવામાં આવે છે.
2.40 અને 1.80 લાખની લોન ખાનગી પશુ ચિકિત્સા માટે મોબાઇલ અને કાયમી યુનિટ પર આપવામાં આવે છે.
દૂધની બનાવટોના વેચાણ માટે બૂથ બનાવવા માટે રૂ. 0.56 લાખની લોન આપવામાં આવે છે.
દૂધ ગંગા યોજનાનો હેતુ
આ પ્રોજેક્ટનો ઉદ્દેશ ડેરી ફાર્મિંગમાં રોકાયેલા સૂક્ષ્મ સાહસોને સફળ ડેરી સાહસોમાં રૂપાંતરિત કરવાનો છે.
ઉપરાંત, 10,000 સ્વસહાય જૂથો (SHGs) દ્વારા 50,000 ગ્રામીણ પરિવારોને આર્થિક રીતે સશક્ત બનાવવું.
આ યોજના હેઠળ ગ્રામીણ વિસ્તારોના લોકોને મોટા પાયે ડેરી ઉત્પાદનોના છૂટક વેચાણ અને સંબંધિત પ્રવૃત્તિઓ માટે પ્રેરિત કરવામાં આવી રહ્યા છે, જે તેમની આર્થિક સ્થિતિને વધારવામાં મદદ કરશે.
દૂધ ગંગા યોજનાને ધ્યાનમાં રાખીને રાજ્યમાં દર વર્ષે 350 લાખ લિટર દૂધ ઉત્પાદનનો લક્ષ્યાંક નક્કી કરવામાં આવ્યો છે.
50% સુધી કોઈ વ્યાજ નથી (ડેરી ફાર્મિંગ લોન)
આ યોજના હેઠળ સ્વ-સહાય જૂથોને 10 પશુઓના ડેરી ફાર્મ માટે 3 લાખ રૂપિયાના ખર્ચે લોન આપવામાં આવે છે. 50% લોન વ્યાજમુક્ત છે.
દૂધ ઉત્પાદનોના ઉત્પાદન માટે લોન
સમજાવો કે આ યોજના હેઠળ દૂધ ઉત્પાદનના હેતુ માટે મશીન અને કુલર લગાવવા માટે 15 લાખ રૂપિયા સુધીની લોન આપવાની જોગવાઈ છે. તમને સરળ શબ્દોમાં સમજાવવા માટે, આ યોજનામાં ડેરી ઉત્પાદનોના ઉત્પાદન માટે 15 લાખ સુધીની લોન આપવામાં આવે છે. તેવી જ રીતે ડેરી ઉત્પાદનોના પરિવહન માટે 25 લાખ રૂપિયાની લોન પણ આપવામાં આવે છે.
મત્સ્યોદ્યોગ અને પશુપાલન મંત્રી વીરેન્દ્ર કંવરના જણાવ્યા અનુસાર, હિમાચલ પ્રદેશમાં ડેરી ફાર્મને આધુનિક બનાવવા માટે રાજ્યમાં ડેરી ફાર્મ અને તાલીમ માટે કેન્દ્રની સ્થાપના કરવામાં આવશે.
મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, કેન્દ્ર સરકારે રાજ્યમાં વિવિધ સ્થળોએ આધુનિક ડેરી ફાર્મ અને તાલીમ કેન્દ્રો બનાવવાની પણ મંજૂરી આપી છે.આ કેન્દ્ર હેઠળ બનાવવામાં આવનાર ડેરી ફાર્મમાં આધુનિક મશીનો સાથે 400 દૂધાળા પશુઓને રાખવાની સુવિધા ઉપલબ્ધ થશે.
તેમણે કહ્યું કે આ ખેતરોમાં તૈનાત વેટરનરી અધિકારીઓ અને અન્ય સ્ટાફને પણ તાલીમ આપવામાં આવશે જેથી તેઓ ખેડૂતોને પશુપાલનમાં મદદ કરી શકે.
પશુ વ્યવસ્થાપન
આ યોજના વૈજ્ઞાનિક પશુ વ્યવસ્થાપન હેઠળ પશુચિકિત્સા સંભાળ જેવા તમામ પાસાઓને આવરી લે છે. આ યોજના દૂધ ઉત્પાદનોના સંગ્રહ, જાળવણી, પ્રક્રિયા અને ગ્રામીણ માર્કેટિંગ નેટવર્કની સ્થાપના માટે સહાય પૂરી પાડવાની કલ્પના કરે છે.
તમારી માહિતી માટે, અમે તમને જણાવી દઈએ કે પશુપાલન વિભાગ લાભાર્થીઓને રાજ્યની અંદર અને બહારથી યોગ્ય જાતિના દૂધાળા પશુઓની ખરીદી માટે મદદ કરે છે.
વીરેન્દ્ર કંવરે જણાવ્યું હતું કે જાતિ સુધારણા ઉપરાંત ખેડૂતોને આધુનિક ડેરી ફાર્મિંગમાં પણ તાલીમ આપવામાં આવશે જેથી ખેડૂતો વૈજ્ઞાનિક ધોરણે પ્રાણીઓની સંભાળ અને સંચાલન કરી શકે.
તેમણે કહ્યું કે ફાર્મની રચનાથી ખેડૂતોની આવકમાં વધારો થશે અને પશુધન અને દૂધની ગુણવત્તા સુધારવામાં પણ મદદ મળશે. આધુનિક ટેક્નોલોજીની મદદથી પ્રાણીઓમાં વીર્યદાન કરવાની પદ્ધતિમાં સુધારો થશે અને તેનાથી પ્રાણીઓમાં થતા રોગોને રોકવામાં પણ મદદ મળશે.
દૂધ ગંગા યોજનાનો લાભ કેવી રીતે લેવો
જો તમે આ યોજનાનો લાભ લેવા અને તમારી ડેરી ફાર્મિંગને મોટા પાયે વિકસાવવા માંગતા હોવ તો તમે હિમાચલ પ્રદેશની અધિકૃત પશુપાલન વેબસાઇટ hpagrisnet.gov.in/hpagris/AnimalHusbandry પર જઈ શકો છો. અહીં તમને આ યોજના વિશે વિગતવાર માહિતી મળશે અને તમે અહીંથી તેનો લાભ પણ લઈ શકો છો.
