લગ્ન દરમિયાન તમે ઘણી વાર જોયું હશે કે વરરાજાને ચલણી નોટની માળા પહેરાવવામાં આવે છે. આ ખાસ કરીને ઉત્તર ભારતમાં પ્રચલિત છે. લગ્ન દરમિયાન, ઘણા લોકો ઘરે નોટોના માળા તૈયાર કરે છે, જ્યારે કેટલાક લોકો દુકાનોમાંથી તૈયાર માળા ખરીદીને લાવે છે. તેમની સ્થિતિ અનુસાર, લોકો 10, 20, 50, 100, 200 અને 500 ની નોટોથી વરરાજાને માળા પહેરાવે છે. અલબત્ત, લગ્નમાં તમારું ગૌરવ વધારવા માટે તમે વરરાજાને નોટોની માળા પહેરાવો છો, પરંતુ ભારતીય રિઝર્વ બેંક દ્વારા આવી માળા બનાવવા કે પહેરવા પર પ્રતિબંધ છે. જો તમારી પાસે પણ વરરાજાને નોટોથી માળા પહેરાવવાનો રિવાજ છે, તો અહીં જાણો RBIના નિયમ તેના વિશે શું કહે છે.
આ રિઝર્વ છે બેંકનો નિયમ
રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાનો નિયમ નોટોની માળા બનાવવાથી રોકે છે. બેંકિંગ રેગ્યુલેશન એક્ટ, 1949ની કલમ 35A અનુસાર ચલણી નોટોનો ઉપયોગ માત્ર વ્યવહારો માટે જ થવો જોઈએ. સ્ટેપલિંગ, માળા બનાવવા અને પંડાલમાં મૂકવા વગેરે પ્રતિબંધિત છે કારણ કે આ બધું નોટોનું જીવન ઘટાડે છે. આ સંદર્ભમાં આરબીઆઈ સમયાંતરે લોકોને અપીલ કરતી રહે છે.
નિયમ હોવા છતાં નોટોના હારનું ચલણ અટકતું નથી
સમસ્યા એ છે કે આરબીઆઈએ નોટના માળા બનાવવા, સ્ટેપલિંગ વગેરે પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે, પરંતુ આના પર સજા કે દંડનો કોઈ નિયમ નથી. આ જ કારણ છે કે આરબીઆઈની અપીલની લોકો પર કોઈ અસર થઈ નથી. અપીલ કરવા છતાં, મોટાભાગની જગ્યાએ લગ્ન વગેરેમાં નોટોના માળાનો વ્યાપક ઉપયોગ થાય છે કારણ કે લોકો જાણે છે કે આમ કર્યા પછી પણ તેમની સામે કોઈ કાર્યવાહી કરવામાં આવશે નહીં.
આ ઘટનાઓનું જોખમ વધે છે
નોટોના હાર માત્ર નોટોની ઉંમરને ઘટાડે છે, પરંતુ તે ચોરી અને છીનવી લેવાની ઘટનાઓનું જોખમ પણ વધારે છે. આવી અનેક ઘટનાઓ સામે આવી છે, જ્યારે વરરાજાના ગળામાંથી નોટોની માળા છીનવાઈ હતી. આ સિવાય નોટના માળામાંથી કેટલીક નોટો ખેંચાઈ હતી અથવા તો આખી માળા ગાયબ થઈ ગઈ હતી. એટલા માટે જરૂરી છે કે RBIની અપીલને ગંભીરતાથી લેવામાં આવે અને ચલણી નોટોનું ચલણ બંધ કરવામાં આવે.
