Business News: દરેક વ્યક્તિ પાસે ભારતીય ચલણ એટલે કે નોટો હોય છે. તમે પણ 1 રૂપિયાથી લઈને 2000 રૂપિયા સુધીની નોટો જોઈ હશે અને વાપરી હશે. પરંતુ, શું તમે જાણો છો કે એક સમયે દેશમાં 0 રૂપિયાની નોટ પણ છાપવામાં આવતી હતી. હા, તમે બરાબર વાંચ્યું, શૂન્ય રૂપિયાની નોટ જેની કોઈ કિંમત ન હતી. આટલું જ નહીં, આ નોટ માત્ર છપાઈ જ નહીં પરંતુ લોકોમાં વહેંચવામાં આવી. અમે તમને જણાવીએ છીએ કે શૂન્ય મૂલ્યની નોટ છાપવાની જરૂર કેમ પડી અને ક્યારે અને કોણે છાપી.
હકીકતમાં વર્ષ 2007માં ચેન્નાઈની એક બિન-સરકારી સંસ્થા (NGO) 5th Pillar એ ઝીરો રૂપિયાની નોટ છાપી હતી. સરકાર કે રિઝર્વ બેંક દ્વારા આ નોટ પર કોઈ ગેરંટી આપવામાં આવી ન હતી અને ન તો તેને ચલણમાં મૂકવામાં આવી હતી. આમ છતાં હજારો લોકોને નોટો વહેંચીને એનજીઓએ લોકોને ખાસ સંદેશ આપ્યો હતો. આ નોટ હિન્દી, તમિલ, કન્નડ, મલયાલમ અને તેલુગુ ભાષામાં છપાઈ હતી.
આ નોટની જરૂર કેમ પડી?
હકીકતમાં દેશની સરકારી કચેરીઓમાં ભ્રષ્ટાચાર એટલો વધી ગયો હતો કે લોકો પરેશાન હતા. દરેક કામ માટે લાંચ આપવાની અને પૈસા આપવાની પ્રથા પ્રચલિત થઈ ગઈ હતી, જેની સામે 5 પિલર એનજીઓએ અભિયાન શરૂ કર્યું હતું.
આ ઝુંબેશ હેઠળ ઝીરો રૂપિયાની નોટો છાપવામાં આવી હતી અને રેલ્વે સ્ટેશન, બસ સ્ટેશન અને બજારોમાં વહેંચવામાં આવી હતી. એનજીઓએ લોકોને ભ્રષ્ટાચાર અને લાંચરુશ્વત સામે જાગૃત કર્યા અને તેમના અધિકારો વિશે જાગૃત કર્યા.
એનજીઓએ લગ્ન સમારોહમાં જઈને લોકોને જાગૃત કરવા માટે બુકલેટ અને ઝીરો વેલ્યુ નોટ્સનું વિતરણ કર્યું હતું. એટલું જ નહીં વિદ્યાર્થીઓ અને જનતાએ 30 ફૂટ લાંબુ અને 15 ફૂટ પહોળું ઝીરો વેલ્યુ નોટનું બેનર પણ લહેરાવ્યું હતું.
આ બેનર સાથે 1,200 જેટલી શાળાઓ, કોલેજો અને જાહેર સભાઓમાં જઈને ભ્રષ્ટાચાર સામે યુવાનોને જાગૃત કરવામાં આવ્યા હતા. આ ઝુંબેશ 5 વર્ષ સુધી ચાલુ રહી અને આ સમયગાળા દરમિયાન, શૂન્ય ભ્રષ્ટાચાર સામે ઊભા રહેવા માટે 5 લાખથી વધુ નાગરિકો પાસેથી સહીઓ એકત્ર કરવામાં આવી હતી.
આ નોટ કેવી હતી
ઝીરો રૂપિયાની નોટનો દેખાવ બિલકુલ 50 રૂપિયા જેવો હતો. તેના પર નીચે એક શપથ લખવામાં આવ્યું હતું, 'હું ક્યારેય લાંચ લઈશ નહીં અને આપીશ નહીં.' એનજીઓએ સૌથી પહેલા આવી 25 હજાર નોટો છાપી અને ચેન્નાઈમાં વહેંચી. બાદમાં આ ઝુંબેશ 2014 સુધી ચલાવવામાં આવી અને આ સમયગાળા દરમિયાન NGOએ દેશભરમાં શૂન્ય રૂપિયાની લગભગ 25 લાખ નોટો વહેંચી. તેનો હેતુ એ હતો કે પ્રજાએ લાંચ માંગતી વખતે આ પૈસા વાપરવા જોઈએ.
