ભારતમાં દર વર્ષે ચક્રવાતી તોફાનોને કારણે ભારે વિનાશ થાય છે. જો વાવાઝોડા લોકોના જીવને ગળી જાય છે, સાથે જ મોટા પ્રમાણમાં આર્થિક નુકસાન પણ કરે છે. કેટલીકવાર, એક વર્ષમાં, ઘણા જુદા જુદા તોફાનો દસ્તક દે છે.
2021 થી મે 2022 સુધી અનેક તોફાનોએ દસ્તક આપી છે. પહેલું ચક્રવાતી તોફાન જવાદ 2021માં આવ્યું હતું. જવાદ પછી ગુલાબ, તૌકેતે, યાસ, નિસર્ગ, અમ્ફાન, ક્યાર, મહા, વાયુ, હિક્કા, ફાની, બીઓબી 03 અને બુલબુલ દસ્તક આપી શકે છે. હાલમાં આસાની તોફાન દસ્તક આપી રહ્યું છે.
અહેવાલો અનુસાર, દર વર્ષે વિશ્વના 10 ટકા તોફાનો ભારતમાં આવે છે. દર વખતે સૌથી વધુ નુકસાન ભારતના દરિયાકાંઠાના ભાગોમાં થાય છે. પશ્ચિમ બંગાળ, આંધ્રપ્રદેશ, ઓડિશા, મહારાષ્ટ્ર અને ગુજરાતના ભાગો દર વર્ષે પ્રભાવિત થાય છે.
ભારતમાં તોફાનો વધારે કેમ આવે છે?
બંગાળની ખાડી હંમેશા દેશમાં આવતા સૌથી ખતરનાક તોફાનોનો માર્ગ રહ્યો છે. ઉષ્ણકટિબંધીય ચક્રવાતમાં 35 તોફાનો આવ્યા છે જે અત્યંત જોખમી સાબિત થયા છે. આ તોફાનોથી સૌથી વધુ પ્રભાવિત દેશ બાંગ્લાદેશ રહ્યો છે.
શા માટે પૂર્વીય દરિયાકાંઠે સૌથી વધુ વાવાઝોડાં આવે છે?
પવન પેટર્નને કારણે, બંગાળની ખાડી અને અરબી સમુદ્રમાંથી તોફાનો ઉભા થાય છે. તેમાંથી મોટાભાગના ભારતને ટક્કર આપવાને બદલે ઓમાન તરફ આગળ વધે છે. પૂર્વીય દરિયાકાંઠેથી ઉદભવતા તોફાનો ભારતમાં મુશ્કેલી સર્જે છે. ઉષ્ણકટિબંધીય ચક્રવાત ફક્ત ભારતમાં જ થાય છે. તે ઉષ્ણકટિબંધીય અને ઉપ-ઉષ્ણકટિબંધીય પ્રદેશોના દરિયામાં મહાસાગરો પર ઉગે છે.
ઉષ્ણકટિબંધીય ચક્રવાત ભારે વરસાદ અને જોરદાર વાવાઝોડાનું કારણ બને છે. ઉષ્ણકટિબંધીય ચક્રવાત ઉદભવે છે જ્યારે ભેજવાળી હવા ગરમી ઉત્પન્ન કરવા માટે વધે છે, ત્યારબાદ ભેજવાળી હવામાં પાણીની વરાળનું ઘનીકરણ થાય છે. વાદળો ઘનીકરણ દ્વારા રચાય છે. ભેજવાળા પવનો ઝડપથી ખાલી જગ્યાઓ પર આવે છે, જેના પછી જોરદાર પવન ફૂંકાવા લાગે છે.
આવા ચક્રવાત સામાન્ય રીતે 30 ડિગ્રી ઉત્તર અને દક્ષિણ અક્ષાંશ વચ્ચે આવે છે. આ દિશામાં, તોફાન દરિયાકાંઠા તરફ આગળ વધે છે. ભારતની ભૌગોલિક સ્થિતિ આ માટે અનુકૂળ છે. આ જ કારણ છે કે ભારતમાં આટલા બધા તોફાનો આવે છે.
