કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા લાવવામાં આવેલા ત્રણ કૃષિ કાયદાઓ સામે ખેડૂતોના લગભગ એક વર્ષ સુધી ચાલેલા આંદોલન વચ્ચે વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ આજે સવારે આ કાયદાઓ પાછા ખેંચવાની જાહેરાત કરી હતી. તેમના આ નિર્ણયને ખેડૂતોની સાથે સાથે રાજકીય વર્તુળોમાં પણ આવકારવામાં આવ્યો હતો, જો કે આ ખેડૂતોના આંદોલનના દબાણનું પરિણામ હોવાનું પણ કહેવામાં આવી રહ્યું છે. સૌથી ઉપર, શું તમે જાણો છો કે કોઈપણ કાયદો પાછો ખેંચવાની પ્રક્રિયા શું છે?
કૃષિ કાયદાઓના સંદર્ભમાં વડાપ્રધાને આ મહિનાના અંતમાં યોજાનાર સંસદના શિયાળુ સત્રમાં ત્રણેય કાયદાઓ પાછા ખેંચવાની બંધારણીય પ્રક્રિયા પૂર્ણ કરવાની વાત કરી છે. સંસદનું શિયાળુ સત્ર 29 નવેમ્બરથી શરૂ થવા જઈ રહ્યું છે, જે 23 ડિસેમ્બર સુધી ચાલશે. સવાલ એ છે કે તે બંધારણીય પ્રક્રિયાઓ શું હશે, જેનો પીએમ મોદીએ તેમના સંબોધનમાં ઉલ્લેખ કર્યો છે અને જેના હેઠળ સંસદ દ્વારા પસાર કરવામાં આવશે.
નિષ્ણાતોના મતે, કાયદાઓ પાછા ખેંચવાની પ્રક્રિયા સંસદમાં બિલ લાવવા અને પછી તેને પસાર કરાવવા જેવી જ છે. કૃષિ કાયદાને પાછા ખેંચવા માટે સંસદમાં તે જ રીતે સુધારો બિલ લાવવું પડશે જે રીતે આ અંગેનું બિલ અગાઉ લાવવામાં આવ્યું હતું અને તેને સંસદે પસાર કરીને કાયદાનું સ્વરૂપ આપ્યું હતું. વડા પ્રધાને એમ પણ કહ્યું હતું કે, સંસદના આગામી શિયાળુ સત્રમાં ત્રણેય કાયદાઓને પાછા ખેંચવા માટેનું બિલ લાવવામાં આવી શકે છે.
સંસદમાં બિલ રજૂ થતાં જ તેના પર બંધારણીય જોગવાઈઓ હેઠળ ચર્ચા કરવામાં આવશે અને પછી તેને પાછું ખેંચવા માટે પસાર કરવામાં આવશે. જો કે, સંસદમાં આ બધું કેવી રીતે થશે, તે સત્તાધારી પક્ષ અને વિપક્ષના વલણ પર ઘણું નિર્ભર છે. વિપક્ષો જે રીતે આ કાયદાઓને લઈને સરકાર પર પ્રહારો કરી રહ્યા છે તે જોતાં સંસદમાં તેમના પાછું ખેંચવા સંબંધિત બિલોને લઈને હોબાળો થાય તેવી શક્યતા નથી.
સંસદને આ અધિકાર છે: ત્રણેય કાયદાઓ સંસદમાં લાવતા પહેલા, આ કાયદાઓમાં સુધારો કરવાનો પ્રસ્તાવ કાયદા મંત્રાલયને મોકલવામાં આવે છે, જ્યાં તેનાથી સંબંધિત કાયદાકીય પાસાઓનું વિશ્લેષણ કરવામાં આવે છે. તે પછી સંસદના ટેબલ પર મૂકવામાં આવે છે તે સંબંધિત મંત્રાલયના મંત્રી દ્વારા સંસદમાં રજૂ કરવામાં આવે છે. બંધારણના અનુચ્છેદ 245 હેઠળ કાયદાઓ પાછી ખેંચવાના સંદર્ભમાં સંસદને સત્તા આપવામાં આવી છે. જેમાં સંસદને કાયદો લાવવાની સાથે તેને પાછો ખેંચવાની સત્તા આપવામાં આવી છે.
અત્રે ઉલ્લેખનીય છે કે ત્રણેય કૃષિ કાયદાનો હજુ અમલ થયો નથી. જો કે, સંસદ દ્વારા પસાર કરવામાં આવ્યા બાદ અને રાષ્ટ્રપતિની સંમતિ મળ્યા બાદ આ કાયદા બની ગયા છે. એવામાં સંસદ દ્વારા જ તેને પાછા ખેંચી શકાય છે. કાયદાઓ પાછા ખેંચવા અંગે લાવવામાં આવેલ વિધેયક પણ પસાર થયા બાદ કાયદો બની જશે. નિષ્ણાતોના મતે, સરકાર એક જ બિલ દ્વારા ત્રણેય કાયદાઓને પાછી ખેંચી શકે છે અને તેને પાછી ખેંચવાના કારણોનો ઉલ્લેખ કરી શકે છે.
