તમે ભારતીય ચલણ વિશે અનેક પ્રકારના તથ્યો વાંચ્યા જ હશે અને તેનાથી વાકેફ પણ હશો. આપણે એક વાત જાણીએ છીએ કે ભારતમાં કાગળની નોટો છે. ઘણી વખત એવું બને છે કે નોટો ફાટી જાય છે અથવા ક્યારેક તે એટલી જૂની થઈ જાય છે કે તેને ફરીથી રાખવી મુશ્કેલ બની જાય છે અને લોકો આવી નોટો લેવાનો ઈન્કાર કરી દે છે. અમે બેંકમાંથી આવી નોટો બદલીએ છીએ. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે બેંકો ફાટેલી નોટોનું શું કરે છે? આજે અમે તમને અહીં તેની સંપૂર્ણ માહિતી આપી રહ્યા છીએ.
કોઈપણ પ્રકારની ફાટેલી નોટો બદલી શકાય છે. જો કોઈ નોટ સંપૂર્ણપણે ફાટી ગઈ હોય અને બીજા ભાગથી અલગ થઈ ગઈ હોય તો પણ તેને બદલી શકાય છે. જો ફાટેલી નોટ કોઈપણ બેંકની શાખામાં લઈ જવામાં આવે અને તેને ત્રણ ભાગમાં વહેંચવામાં આવી હોય તો પણ તેને બદલવાનો અવકાશ છે, પરંતુ એ ધ્યાનમાં રાખવું જોઈએ કે નોટની હાલત જેટલી ખરાબ હશે તેટલી તેની કિંમત ઓછી થશે. આ અંગેની તમામ માહિતી ભારતીય રિઝર્વ બેંક (નોટ રિફંડ) નિયમો, 2009 હેઠળ આપવામાં આવી છે.
જો તમારી પાસે 5, 10, 20, 50 અને બે કરતાં વધુ ટુકડાઓ છે, તો તમારી પાસે ઓછામાં ઓછી 50 ટકા નોટ હોવી જોઈએ. એમાં તમને પૂરા પૈસા મળી જશે, નહીં તો કંઈ નહીં મળે. જો કોઈ વ્યક્તિ એક દિવસમાં 20 થી વધુ ફાટેલી નોટ બદલવા માંગે છે અથવા નોટોની કુલ કિંમત 5000 રૂપિયાથી વધુ છે તો તેના માટે ટ્રાન્ઝેક્શન ફી ચૂકવવી પડશે.
આરબીઆઈ ફાટેલી નોટોને ચલણમાંથી હટાવે છે. તેના બદલે આવી નોટો છાપવાની જવાબદારી આરબીઆઈની છે. જૂના સમયમાં આ નોટો બાળી નાખવામાં આવતી હતી અને વર્તમાન સમયમાં તેને નાના ટુકડાઓમાં રિસાયકલ કરવામાં આવે છે. ત્યારબાદ આ નોટોમાંથી કાગળની વસ્તુઓ બનાવવામાં આવે છે જે બજારમાં વેચાય છે.
