શું તમે એક જ જગ્યાએ ચાર વર્ષથી વધુ સમયથી કામ કરી રહ્યા છો. જો હા, તો આ સમાચાર ફક્ત તમારા માટે છે. જ્યારે માણસ કામ કરવાનું શરૂ કરે છે, ત્યારે તેને ગ્રેચ્યુઈટી વિશે વધુ ખબર હોતી નથી. પરંતુ નોકરીમાં જેમ જેમ સમય વધે તેમ માણસને તેના વિશે જાણવાની ઉત્સુકતા થાય છે. આ દિવસોમાં ગ્રેચ્યુઈટી વિશે ઘણી ચર્ચાઓ થઈ રહી છે, હાલમાં તેના નિયમોમાં ફેરફાર વિશે અહેવાલો પણ આવ્યા હતા.
ગ્રેચ્યુટી શું છે?
એક જ કંપનીમાં લાંબા સમયથી કામ કરતા કર્મચારીઓને પગાર, પેન્શન અને ભવિષ્ય નિધિ ઉપરાંત ગ્રેચ્યુઈટી પણ આપવામાં આવે છે. ગ્રેચ્યુઈટી એ કંપની દ્વારા કર્મચારીને આપવામાં આવતો પુરસ્કાર છે. જો કર્મચારી નોકરીની અમુક શરતો પૂરી કરે છે, તો તેને એક નિર્ધારિત ફોર્મ્યુલા અનુસાર ગ્રેચ્યુટીની ચુકવણીની ખાતરી આપવામાં આવશે. ગ્રેચ્યુટીનો એક નાનો હિસ્સો કર્મચારીના પગારમાંથી કાપવામાં આવે છે, પરંતુ મોટો ભાગ કંપની દ્વારા આપવામાં આવે છે. વર્તમાન નિયમો અનુસાર, જો કોઈ વ્યક્તિએ કંપનીમાં ઓછામાં ઓછા 5 વર્ષ સુધી કામ કર્યું હોય, તો તે ગ્રેચ્યુટીનો હકદાર છે.
કરમુક્ત ગ્રેચ્યુટી
પેમેન્ટ ઓફ ગ્રેચ્યુટી એક્ટ, 1972 હેઠળ, આ લાભ એવી કંપનીના દરેક કર્મચારી માટે ઉપલબ્ધ છે જ્યાં 10 થી વધુ લોકો કામ કરે છે. જો કર્મચારી નોકરી બદલે છે, નિવૃત્ત થાય છે અથવા કોઈપણ કારણસર નોકરી છોડી દે છે પરંતુ તે ગ્રેચ્યુઈટીના નિયમોનું પાલન કરે છે તો તેને ગ્રેચ્યુઈટીનો લાભ મળે છે. સરકારે ટેક્સ ફ્રી ગ્રેચ્યુટીની રકમ પણ 10 લાખ રૂપિયાથી વધારીને 20 લાખ રૂપિયા કરી દીધી છે.
નોકરી પર કેટલા વર્ષ, કેટલી ગ્રેચ્યુઇટી મળે છે તેની એક નિશ્ચિત ફોર્મ્યુલા નીચે મુજબ છે:
કુલ ગ્રેચ્યુટી રકમ = (છેલ્લો પગાર) x (15/26) x (કંપનીમાં કેટલા વર્ષ કામ કર્યું)
ધારો કે એક કર્મચારીએ એક જ કંપનીમાં 20 વર્ષ સુધી કામ કર્યું. તે કર્મચારીનો અંતિમ પગાર 75000 રૂપિયા છે. અહીં મહિનામાં માત્ર 26 દિવસ જ ગણાય છે, કારણ કે એવું માનવામાં આવે છે કે 4 દિવસ રજાઓ છે. તે જ સમયે, ગ્રેચ્યુટીની ગણતરી વર્ષમાં 15 દિવસના આધારે કરવામાં આવે છે. ગ્રેચ્યુટીની કુલ રકમ = (75000) x (15/26) x (20) = રૂ. 865385. આ રીતે ગ્રેચ્યુટીની કુલ રકમ 8,65,385 રૂપિયા થશે.
કેટલા વર્ષ માટે નોકરી પર ગ્રેચ્યુઈટી
જો કોઈ કંપનીમાં કર્મચારી સાડા ચાર વર્ષથી વધુ એટલે કે 4 વર્ષ 7 મહિના પૂર્ણ કરે છે, તો આ સ્થિતિમાં છેલ્લું વર્ષ કર્મચારીનું સંપૂર્ણ વર્ષ માનવામાં આવે છે. એટલે કે, જો કર્મચારી છેલ્લા વર્ષમાં 6 મહિનાથી વધુ કામ કરે છે, તો તેને કંપની દ્વારા ગ્રેચ્યુઇટી આપવામાં આવે છે. જો કે, મૃત્યુ અથવા અપંગતાના કિસ્સામાં ચૂકવવામાં આવતી ગ્રેચ્યુઇટીની રકમ માટે 5 વર્ષની સેવા પૂર્ણ કરવી જરૂરી નથી.
