ભારતમાં, જ્યારે કાગળની નોટોનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે, ત્યારે તે ગંદી અથવા વિકૃત થઈ જવી ખૂબ જ સામાન્ય છે. ઘણી વખત જ્યારે આપણે બેંકના એટીએમમાંથી પૈસા ઉપાડવા જઈએ છીએ, ત્યારે પણ ફાટેલી નોટો લઈને આવીએ છીએ. જો તમારી પાસે એવી નોટો છે કે જેના ટુકડા અલગ-અલગ હોય અથવા ખૂબ જ ખરાબ હાલતમાં હોય, તો હવે આ અંગે રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા દ્વારા નિયમો જારી કરવામાં આવ્યા છે.
ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) એ ભારતની દરેક બેંકને નવી નોટો માટે ગંદી, ફાટેલી અને ક્ષતિગ્રસ્ત નોટોના વિનિમયની સુવિધા આપવાનો આદેશ આપ્યો છે, પરંતુ આવી નોટોની કિંમત નક્કી કરવા માટે નિયમો બનાવવામાં આવ્યા છે. ચાલો જાણીએ આ નિયમો વિશે -
આરબીઆઈ તરફથી મળેલી માહિતી અનુસાર, જો તમારી પાસે પણ ફાટેલી કે સડેલી નોટો છે તો ગભરાવાની જરૂર નથી. આરબીઆઈ અને અન્ય કોઈ બેંક આવી નોટો સ્વીકારવાનો ઈન્કાર કરી શકે નહીં. RBI (નોટ રિફંડ) નિયમો હેઠળ, ફાટેલી અથવા સડેલી નોટો બદલી શકાય છે.
રિફંડ નોટની સ્થિતિ પર આધારિત છે
તમને જણાવી દઈએ કે દેશભરની આરબીઆઈ ઓફિસ અથવા બેંકોમાં નકામી નોટો બદલી શકાય છે. જો કે, રિફંડ સંપૂર્ણપણે નોટની સ્થિતિ પર આધારિત છે.
બેંક ખાતું ખોલાવવાની જરૂર નથી
ડીબીએસ બેંક ઈન્ડિયાના કન્ઝ્યુમર બેંકિંગ ગ્રુપના મેનેજિંગ ડિરેક્ટર અને હેડ પ્રશાંત જોશીના જણાવ્યા અનુસાર, ગંદી અને ફાટેલી નોટો બદલવાની સુવિધા માટે વ્યક્તિએ ખાતું ખોલવાની જરૂર નથી. તે તેની નજીકની બેંકની કોઈપણ શાખામાં જઈને ગમે ત્યારે આ કામ કરી શકે છે. આ સેવાનો ઉપયોગ તમામ કામકાજના દિવસોમાં કરી શકાય છે.
કેવા પ્રકારની નોટો ફાટી જાય છે?
દક્ષિણ ભારતીય બેંકના જનરલ મેનેજર અને બેંકિંગ ઓપરેશન ગ્રુપના વડા શિવરામન કેએ જણાવ્યું છે કે ચલણી નોટનો એક ભાગ ગુમ થઈ જાય અથવા નોટ બે કરતા વધુ ટુકડાઓથી બનેલી હોય ત્યારે તેને ફાટેલી કહેવામાં આવે છે.
ફાટેલી નોટોની કિંમત કેટલી છે?
તમને જણાવી દઈએ કે આવી ગંદી અને ફાટેલી નોટોની કિંમત RBI દ્વારા નક્કી કરવામાં આવે છે અને બેંકના પોતાના નિયમો અનુસાર. તમને જે બેંક નોટ મળશે તેની કિંમત નોટની ગુણવત્તા પર નિર્ભર કરે છે. ગ્રાહકોને નોટની કિંમત પૂરી, અડધી અથવા તો નહીં પણ મળી શકે છે. જો નોટ ઓછી ફાટેલી હોય તો તમને યોગ્ય કિંમત મળી શકે છે. તે જ સમયે, જો તે ખૂબ નુકસાન થાય છે, તો તમને અડધી કિંમત મળી શકે છે અથવા તે બિલકુલ ન મળી શકે.
50 રૂપિયાથી ઓછી કિંમતની નોટો માટેનો નિયમ
આરબીઆઈના નિયમો અનુસાર, જો આપણે 50 રૂપિયાથી ઓછી કિંમતની નોટોની વાત કરીએ તો આ સ્થિતિમાં જો તમારી નોટ 50 ટકા કે તેનાથી ઓછી ક્ષતિગ્રસ્ત છે તો તમને તેની સંપૂર્ણ કિંમત મળી શકે છે. તે જ સમયે, જો નોટ 50 ટકાથી વધુ ક્ષતિગ્રસ્ત થાય છે, તો શક્ય છે કે તમને એક રૂપિયો પણ ન મળે.
જાણો શું છે RBI ના નિયમો?
RBIની સત્તાવાર વેબસાઈટ પર આપવામાં આવેલી માહિતી અનુસાર, 2000 રૂપિયાની નોટની લંબાઈ 16.6 સેમી, પહોળાઈ 6.6 સેમી અને વિસ્તાર 109.56 ચોરસ સેન્ટિમીટર છે. તે જ સમયે, જો તમારી નોટ 88 ચોરસ સેન્ટિમીટર છે, તો તમને સંપૂર્ણ રકમ મળશે. આ સિવાય જો તમારી નોટ 44 ચોરસ સેન્ટિમીટરની છે તો માત્ર અડધુ રિફંડ આપવામાં આવશે.
500 રૂપિયાની નોટ અંગે શું છે નિયમ?
તે જ સમયે, 500 રૂપિયાની નોટની લંબાઈ 15 સેમી, પહોળાઈ 6.6 સેમી અને ક્ષેત્રફળ 99 ચોરસ સેન્ટિમીટર છે. આવા કિસ્સામાં, જો 500 રૂપિયાની નોટની સાઈઝ 80 ચોરસ સેન્ટિમીટર હોય તો સંપૂર્ણ રિફંડ આપવામાં આવશે, જ્યારે 40 ચોરસ સેન્ટિમીટરની હોય તો અડધુ રિફંડ આપવામાં આવશે.
