હિંદુ ધર્મમાં પૂર્ણિમાની તિથિનું ઘણું મહત્વ માનવામાં આવે છે, પરંતુ કારતક માસની પૂર્ણિમાને વિશેષ માનવામાં આવે છે. આ વખતે કાર્તિક પૂર્ણિમા 19 નવેમ્બર, શુક્રવારના રોજ આવી રહી છે. ધાર્મિક માન્યતા છે કે કાર્તિક પૂર્ણિમાના દિવસે દેવતાઓ પૃથ્વી પર આવે છે અને ગંગામાં સ્નાન કરે છે. તેથી, આ દિવસે પવિત્ર નદીઓ, ખાસ કરીને ગંગામાં સ્નાન કરવું ખૂબ જ શુભ માનવામાં આવે છે.
કાર્તિક પૂર્ણિમા સાથે ઘણી પૌરાણિક કથાઓ જોડાયેલી છે. કાર્તિક પૂર્ણિમાના દિવસે દેવ દીપાવલી પણ ઉજવવામાં આવે છે અને તેને ત્રિપુરારી પૂર્ણિમા તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. તો ચાલો જાણીએ કે કાર્તિક પૂર્ણિમા શા માટે એટલી ખાસ છે અને તેને ત્રિપુરારી પૂર્ણિમા કેમ કહેવામાં આવે છે.
કાર્તિક પૂર્ણિમાને ત્રિપુરારી પૂર્ણિમા કેમ કહેવામાં આવે છે?
દંતકથા અનુસાર તારકાસુર નામનો એક રાક્ષસ હતો. તેમને ત્રણ પુત્રો હતા - તારકક્ષ, કમલાક્ષ અને વિદ્યુનમાલી.ભગવાન શિવના મોટા પુત્ર કુમાર કાર્તિકેયે તારકાસુરનો વધ કર્યો. પિતાના મૃત્યુનો બદલો લેવા ત્રણેય રાક્ષસો આગમાં સળગવા લાગ્યા. જે બાદ ત્રણેયએ બ્રહ્માજીની કઠોર તપસ્યા કરી. ત્રણેયની તપસ્યાથી પ્રસન્ન થઈને બ્રહ્માએ તેમને વરદાન માંગવા કહ્યું. પછી ત્રણેયએ અમરત્વનું વરદાન માંગ્યું, પરંતુ બ્રહ્માજીએ આ સિવાય બીજું કોઈ વરદાન માંગવા કહ્યું.
આ પછી, એકસાથે વિચાર કર્યા પછી, ત્રણેએ બ્રહ્માજી પાસે અમારા માટે ત્રણ અલગ-અલગ શહેરો બનાવવાનું વરદાન આપો જેમાં બેસીને આખી પૃથ્વી અને આકાશમાં વિહાર કરી શકાય. એક હજાર વર્ષ પછી, જ્યારે અમે મળીએ, ત્યારે આ ત્રણેય શહેરો એક થવા જોઈએ અને જે આ ત્રણેય શહેરોને એક તીરમાં નષ્ટ કરવાની ક્ષમતા ધરાવે છે, તેના દ્વારા અમારુ મૃત્યુ થાય. બ્રહ્માજીએ તે ત્રણેય રાક્ષસોને આ વરદાન આપ્યું હતું.
બ્રહ્માજીએ આપેલા વરદાન પ્રમાણે મયદાનવએ તેમના માટે ત્રણ નગરો બાંધ્યા. ત્રણેય રાક્ષસોએ સાથે મળીને ત્રણેય લોક પર કબજો મેળવી લીધો. બ્રહ્માજીના વરદાનને કારણે કોઈ પણ દેવતા ત્રણેયને મારી શક્યા નહીં. પછી દેવરાજ ઈન્દ્ર અને દેવતાઓ ભગવાન શિવના શરણમાં ગયા. ઈન્દ્રની વાત સાંભળીને ભગવાન શિવે આ રાક્ષસોનો નાશ કરવા માટે એક દૈવી રથ બનાવ્યો. આ આકાશી રથની દરેક વસ્તુ દેવતાઓથી બનેલી હતી.
આ રથ પર સવાર થઈને શિવ યુદ્ધ માટે ગયા અને દેવો અને દાનવો વચ્ચે ભયંકર યુદ્ધ થયું. ત્રણેય શહેરો એક સીધી રેખામાં આવતાં જ શિવે એક જ બાણથી ત્રણેયનો નાશ કર્યો. આ પછી ભગવાન શિવ ત્રિપુરારી તરીકે ઓળખાવા લાગ્યા. જે દિવસે શિવે ત્રણેય રાક્ષસોનો વધ કર્યો તે દિવસે કારતક માસની પૂર્ણિમાનો દિવસ હતો. આ જ કારણ છે કે આ દિવસને ત્રિપુરી પૂર્ણિમા તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.
આ કારણે ઉજવવામાં આવે છે દેવદિવાળી
તે ત્રણેય રાક્ષસોનો વધ કરીને બધાને તેમના અત્યાચારોમાંથી મુક્તિ મળી. જેના કારણે બધા ખૂબ જ ખુશ હતા અને શિવની નગરી કાશીમાં આવીને દરેકે દીપ પ્રગટાવીને ખુશી મનાવી હતી. તેથી જ કાશીમાં આજે પણ કાર્તિક પૂર્ણિમાના દિવસે દેવ દિવાળી ઉજવવાની પરંપરા છે.
