ભારતીય રિઝર્વ બેંકે માહિતીના અધિકાર હેઠળ જણાવ્યું છે કે નાણાકીય વર્ષ 2020-21માં 10 સરકારી બેંકોની કુલ 2,118 બેંકિંગ શાખાઓ (Banks Branches) કાં તો કાયમ માટે બંધ કરવામાં આવી છે અથવા તો તેને અન્ય બેંક શાખાની સાથે મર્જ કરી દેવામાં આવી છે. આરટીઆઈ (Right to Information Act - RTI) ના કાર્યકર ચંદ્રશેખર ગૌરે રવિવારે કહ્યું હતું કે રિઝર્વ બેંકે તેમને આ માહિતી અધિકાર અધિનિયમ હેઠળ આ માહિતી આપી છે. મળતી માહિતી મુજબ, નાણાકીય વર્ષ 2020-21માં શાખા બંધ અથવા મર્જરની પ્રક્રિયાને કારણે, બેંક ઓફ બરોડા (Bank Of Baroda - BOB) ની સૌથી વધુ 1,283 શાખાઓ બંધ થઈ ગઈ છે.
આ સાથે આ બેંકોની શાખાઓ પણ બંધ :- નાણાકીય વર્ષ 2020-21માં શાખા બંધ અથવા મર્જરની પ્રક્રિયાને કારણે સ્ટેટ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (State Bank of India - SBI) ની 332 શાખા, પંજાબ નેશનલ બેંક (Punjab National Bank – PNB) ની 169 શાખા, યુનિયન બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (Union Bank of India) ની 124 શાખા, કેનેરા બેંક (Canara Bank) ની 107 શાખા, ઇન્ડિયન ઓવરસીઝ બેંક (Indian Overseas Bank – IOB) ની 53 શાખા, સેન્ટ્રલ બેંક ઓફ ઇન્ડિયા (Central Bank of India – CBI) ની 43 શાખા, ભારતીય બેંકના પાંચ અને મહારાષ્ટ્રના બેંક અને પંજાબ અને સિંધ બેંકની પ્રત્યેકની એક-એક શાખા બંધ થઈ ગઈ છે.
આ પણ વાંચો: ભારતમાં વધુ એક બેંક બંધ! આ બેંકમાં તમારું ખાતું તો નથી ને? બેંકના કર્મચારી અને ખાતેદારોને શું થશે?
રિપોર્ટિંગ સમયગાળા દરમિયાન આ બેંકોની કેટલી શાખાઓ કાયમ માટે બંધ કરવામાં આવી છે અને કેટલી શાખાઓ અન્ય શાખાઓ સાથે મર્જ થઈ હતી તે વિગતોમાં સ્પષ્ટ નથી. રિઝર્વ બેંકે આરટીઆઈ હેઠળ જણાવ્યું હતું કે જે 31 માર્ચે નાણાકીય વર્ષ 2020-21સમાપ્ત થયું ત્યારે બેંક ઓફ ઇન્ડિયા અને યુકો બેંકની કોઈ પણ શાખા બંધ કરવામાં આવી ન હતી.
બેંકોએ કારણ ન આપ્યું :- આરટીઆઈ (RTI) હેઠળ આપેલા જવાબમાં જાહેર ક્ષેત્રની 10 સરકારી બેંકોની શાખાઓ બંધ કરવા અથવા અન્ય શાખાઓમાં ભળી જવાનું કોઈ કારણ આપવામાં આવ્યું નથી. પરંતુ 1 એપ્રિલ, 2020 થી જાહેર ક્ષેત્રની બેંકોની મહાવિલય યોજના લાગુ થયા પછી શાખાઓની સંખ્યાના તર્કસંગત બનાવવાને સૌથી મોટું કારણ માનવામાં આવે છે.
હવે સરકારી બેંકોની સંખ્યા માત્ર 12 (બાર) :- નોંધપાત્ર વાત એ છે કે, ગયા નાણાકીય વર્ષમાં સરકારે 10 સરકારી બેંકોને જોડીને તેમને ચાર મોટી બેંકોમાં પરિવર્તિત કરી હતી. ત્યાર પછી જાહેર ક્ષેત્રની બેંકોની સંખ્યા ઘટીને 12 થઈ ગઈ છે. 1 એપ્રિલ, 2020 થી, ઓરિએન્ટલ બેંક ઓફ કોમર્સ (Oriental Bank of Commerce - OBC) અને યુનાઇટેડ બેંક ઓફ ઇન્ડિયા (United Bank of India - UBI) ને પંજાબ નેશનલ બેંક માં (Punjab National Bank – PNB), સિન્ડિકેટ બેંકને કેનરા બેંકમાં, આંધ્ર બેંક અને કોર્પોરેશન બેંકને યુનિયન બેંક ઓફ ઈન્ડિયામાં અને અલ્હાબાદ બેંકને ઇન્ડિયન બેંકમાં મર્જ કરી દેવામાં આવી હતી.
બેંકોની નવી ભરતીમાં મોટો ઘટાડો :- આ દરમિયાન, ઓલ ઇન્ડિયા બેંક એમ્પ્લોઇઝ યુનિયન (All India Bank Employees Association - AIBEA) ના જનરલ સેક્રેટરી સીએચ વેંકટચલમે જણાવ્યું હતું કે જાહેર ક્ષેત્રની બેંક શાખાઓની ઘટના ભારતના બેંકિંગ ઉદ્યોગ તેમ જ સ્થાનિક અર્થતંત્રના હિતમાં નથી અને મોટી વસ્તીને ધ્યાનમાં રાખીને, દેશમાં બેંકોની શાખાઓનું વિસ્તરણ જરૂરી છે. વેંકટચલમે કહ્યું કે, "જાહેર ક્ષેત્રની બેંકોની શાખાઓ ઘટવા સાથે, બેંકિંગ ઉદ્યોગમાં નવી નોકરીઓમાં સતત ઘટાડો થયો છે, જેના કારણે ઘણા યુવાનો હતાશ છે. છેલ્લા ત્રણ વર્ષોમાં જાહેર ક્ષેત્રની બેંકોમાં નવી ભરતીમાં મોટો ઘટાડો થયો છે.”
બીજી તરફ, અર્થશાસ્ત્રી જયંતીલાલ ભંડારીએ જાહેર ક્ષેત્રની બેંકોને મર્જ કરવાના સરકારના પગલાને ન્યાય આપ્યો છે. તેમણે કહ્યું, "દેશની અર્થવ્યવસ્થાને વેગ આપવા માટે નબળી સરકારી બેંકોને બદલે મોટા કદની મજબૂત સરકારી બેંકોની જરૂર છે."
