Israel Hamas War: પચાસ વર્ષ પહેલા 6 ઓક્ટોબર 1973ના રોજ ઈઝરાયેલ પર અત્યાર સુધીનો સૌથી મોટો હુમલો થયો હતો. આ હુમલાથી ઈઝરાયલ ભારે હચમચી ગયું હતું. આ ઘટનાના બરાબર 50 વર્ષ બાદ ઈઝરાયેલ ફરી એકવાર હુમલાથી હચમચી ગયું છે. 7 ઓક્ટોબર, 2023ના રોજ જ્યારે ગાઝા પટ્ટીમાંથી 20 મિનિટમાં 5000 રોકેટ છોડવામાં આવ્યા ત્યારે આખું ઈઝરાયેલ ધ્રૂજી ઊઠ્યું. લોકો ગભરાઈ ગયા અને સેંકડો લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા. આવી સ્થિતિમાં, સવાલ એ ઊભો થયો કે વિશ્વની સૌથી શક્તિશાળી ગુપ્તચર એજન્સીઓમાંની એક ઇઝરાયેલની એજન્સી મોસાદ અને તેની એન્ટી-રોકેટ મિસાઇલ સિસ્ટમ હુમલાને રોકવામાં કેવી રીતે નિષ્ફળ રહી.
ઈઝરાયેલની એર ડિફેન્સ સિસ્ટમ 'આયર્ન ડોમ'ની તાકાતને આખી દુનિયા ઓળખે છે. આયર્ન ડોમ, તેની 90 ટકા ચોકસાઈ અને હવામાં દુશ્મન મિસાઈલોને શોધીને તેનો નાશ કરવા માટે પ્રખ્યાત, આ વખતે હમાસના હુમલાને રોકવામાં અસમર્થ હતો. મે 1948માં ઈઝરાયેલની સ્થાપનાના બીજા જ દિવસે પેલેસ્ટાઈન, ઈજીપ્ત, લેબેનોન, જોર્ડન અને સીરિયા જેવા દેશોએ તેના પર હુમલો કર્યો, જેનો ઈઝરાયેલે પણ યોગ્ય જવાબ આપ્યો. બાદમાં પણ આવા હુમલા થતા રહ્યા. આવા હુમલાઓનો સામનો કરવા માટે, ઇઝરાયલે તેની સરહદો અને સંરક્ષણ પ્રણાલીને મજબૂત કરવાનું શરૂ કર્યું. આયર્ન ડોમ ઇઝરાયેલની સંરક્ષણ પ્રણાલીના સૌથી શક્તિશાળી હથિયારોમાંથી એક છે. અન્ય દેશોમાં પણ એન્ટી ડ્રોન સિસ્ટમ છે, પરંતુ ઈઝરાયેલની સિસ્ટમ સૌથી શક્તિશાળી માનવામાં આવે છે.
લોખંડના ગુંબજની કિંમત
અહેવાલો અનુસાર ઇઝરાયેલના રક્ષણાત્મક કવચ આયર્ન ડોમ, જે દુશ્મનની મિસાઇલો અને રોકેટને હવામાં તોડી શકે છે, તેની કિંમત લગભગ 3 લાખ કરોડ રૂપિયા છે. તેની ઈન્ટરસેપ્શન રેન્જ વિશે વાત કરીએ તો તે 2.5 માઈલથી 45 માઈલ સુધીની છે. વર્ષ 2021માં ઈન્સ્ટિટ્યૂટ ફોર નેશનલ સિક્યુરિટી સ્ટડીઝે એક રિપોર્ટ શેર કર્યો હતો જેમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે ઈઝરાયેલની માલિકીના ઈન્ટરસેપ્ટરની કિંમત 1 લાખ ડોલર છે, જ્યારે એક ઈન્ટરસેપ્ટરની કિંમત 50,000 ડોલર છે. માત્ર ઈન્ટરસેપ્ટર દુશ્મન મિસાઈલનો નાશ કરે છે. મતલબ કે જો ઇઝરાયલે હમાસના તમામ 5,000 રોકેટ તોડી પાડ્યા હોત તો તેની કિંમત 2,079 કરોડ રૂપિયા હોત. જો હમાસની મિસાઈલની વાત કરીએ તો તેમાં કાસમ રોકેટ છે, જેની કિંમત 300 થી 800 ડોલર છે, એટલે કે હમાસ તેના એક રોકેટને બનાવવામાં 25 હજારથી 90 હજાર રૂપિયા ખર્ચ કરે છે. આ મુજબ હમાસની એક મિસાઈલને રોકવા માટે ઈઝરાયેલ લાખો રૂપિયા ખર્ચે છે. ન્યૂ અરબે ઈઝરાયલના નિષ્ણાતોને ટાંકીને કહ્યું કે હમાસ એક મિનિટમાં લગભગ 140 મિસાઈલ છોડી શકે છે.
આયર્ન ડોમ કેવી રીતે કામ કરે છે?
આયર્ન ડોમ જે રીતે કામ કરે છે તેમાં ત્રણ મુખ્ય બાબતોનો સમાવેશ થાય છે. પ્રથમ - દુશ્મન મિસાઈલની ઓળખ અને ટ્રેકિંગ, બીજું - યુદ્ધ વ્યવસ્થાપન અને શસ્ત્ર નિયંત્રણ અને ત્રીજું - મિસાઈલ ફાયરિંગ. દુશ્મન ઈઝરાયેલ તરફ રોકેટ છોડતાની સાથે જ આયર્ન ડોમ રડાર સિસ્ટમની મદદથી તેને ઓળખી કાઢે છે અને ટ્રેક કરે છે. આ પછી, કંટ્રોલ સિસ્ટમ ઇમ્પેક્ટ પોઇન્ટ શોધી કાઢે છે અને જો રોકેટને હવામાં મારવામાં આવે તો તેને કેટલું નુકસાન થશે અને જો તેને હવામાં મારવામાં આવશે તો તેની અસર કેટલી દૂર થશે. આ પછી, કંટ્રોલ સિસ્ટમથી આદેશ મળ્યા પછી, મિસાઇલને લોન્ચરથી છોડવામાં આવે છે. આ મિસાઇલને ઇન્ટરસેપ્ટર કહેવામાં આવે છે. મિસાઈલ રોકેટ સુધી પહોંચ્યા બાદ વિસ્ફોટ થાય છે અને તેનાથી દુશ્મન મિસાઈલ અને ઈન્ટરસેપ્ટર બંનેનો નાશ થાય છે. ઇઝરાયેલમાં ઇન્ટરસેપ્ટરને તામીર કહેવામાં આવે છે.
આ વખતે આયર્ન ડોમ કેમ નિષ્ફળ ગયો?
આયર્ન ડોમ 90 ટકા ચોકસાઈ સાથે કામ કરે છે. મતલબ કે, જો એક સાથે 100 મિસાઈલ તેની તરફ આવશે તો તે તેમાંથી 90ને હવામાં નષ્ટ કરી દેશે. ઈઝરાયેલે તેને 2011માં તૈનાત કરી હતી. ઇઝરાયેલે 2006માં હિઝબુલ્લાહ આતંકવાદીઓના હુમલા બાદ આયર્ન ડોમ બનાવવાનું શરૂ કર્યું હતું. આ વખતે હમાસે થોડા જ સમયમાં ઈઝરાયેલ પર એટલા રોકેટ છોડ્યા કે આયર્ન ડોમ તેમાંથી ઘણાને રોકવામાં અસમર્થ હતા. હમાસ દ્વારા તેની ક્ષમતા કરતા વધુ રોકેટ છોડવામાં આવ્યા હતા. હમાસ ઇઝરાયેલની શક્તિશાળી સંરક્ષણ પ્રણાલીમાં છટકબારીઓ શોધવાનો પ્રયાસ કરે છે જેથી તે તેના પર હુમલો કરી શકે.
