ઘણીવાર એવું બને છે કે ઉતાવળમાં આપણે કોઈ ફાટેલી નોટ સાથે પકડાઈ જઈએ છીએ. અમે ધ્યાન આપતા નથી અને જ્યારે અમને પછીથી ખબર પડે ત્યારે શું કરવું તે સમજાતું નથી. નાની નોટો હોય તો કામ થઈ જાય છે, પણ મોટી નોટો હોય તો ઘણું નુકસાન થાય છે. આપણી પ્રથમ કુદરતી પ્રતિક્રિયા એ હશે કે આપણે તે નોંધ કેવી રીતે કરીએ, પરંતુ તે થાય તે જરૂરી નથી. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે તમારી પાસે બીજો વિકલ્પ પણ છે? તમે તમારી નોટો બદલી શકો છો. આરબીઆઈ એટલે કે ભારતીય રિઝર્વ બેંક એક માર્ગદર્શિકા આપે છે કે તમે તમારી ફાટેલી નોટો સાથે શું કરી શકો. RBI ના નિયમો શું છે.
આ પણ વાંચો: વપરાયેલી કાર કે બાઇક ખરીદતા અને વેચતા પહેલા ધ્યાન રાખો, નવો નિયમ ટૂંક સમયમાં આવી રહ્યો છે
નોટો કેવી રીતે બદલી શકાય?
આરબીઆઈના જણાવ્યા અનુસાર, કોઈપણ ફાટેલી નોટ ત્યારે જ સ્વીકારવામાં આવશે જ્યારે તેનો કોઈ ભાગ ખૂટે છે, અથવા જેમાં બે કરતા વધુ ટુકડાઓ હોય અને એક સાથે પેસ્ટ કરવામાં આવે, જો તેનો કોઈ આવશ્યક ભાગ ખૂટે નહીં. જો ચલણી નોટના અમુક ભાગો, જેમ કે જારી કરનાર અધિકારીનું નામ, ગેરંટી અને વચનની કલમો, હસ્તાક્ષર, અશોક સ્તંભ, મહાત્મા ગાંધીનું ચિત્ર, વોટર માર્ક, પણ ખૂટે છે, તો તમારી નોટ બદલવામાં આવશે નહીં. ગંદી નોટો, જે લાંબા સમયથી બજારમાં હોવાને કારણે બિલકુલ બિનઉપયોગી બની ગઈ છે, તેને પણ બદલી શકાય છે.
ખૂબ બળી ગયેલી નોટો અથવા એકસાથે ગુંદરવાળી નોટો પણ બદલી શકાય છે, પરંતુ બેંકો તેને સ્વીકારશે નહીં, તમારે તેને RBIની ઈશ્યુ ઓફિસમાં લઈ જવી પડશે. યાદ રાખો કે આ વસ્તુઓ સંસ્થા દ્વારા ચોક્કસપણે તપાસવામાં આવશે કે તમારી નોટનું નુકસાન સાચું છે, અને ઇરાદાપૂર્વક નુકસાન નથી.
રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (નોટ રિફંડ) નિયમો, 2009 મુજબ, આ નોટો સ્વીકારવી જોઈએ અને રજૂઆત પર બદલાવવી જોઈએ. આ અધિનિયમ અનુસાર, આ નુકસાનની નોંધો પર રિફંડ મૂલ્ય ઉપલબ્ધ થશે.
નોટો બદલવા અંગે RBI શું કહે છે?
RBI કહે છે કે તમે આવી નોટો કોઈપણ સરકારી બેંકની શાખામાં, કોઈપણ ખાનગી ક્ષેત્રની બેંકની કરન્સી ચેસ્ટ શાખામાં અથવા RBIની કોઈપણ ઈસ્યુ ઓફિસની મુલાકાત લઈને મેળવી શકો છો. આ માટે તમારે કોઈ ફોર્મ ભરવાની જરૂર નથી.
આ પણ વાંચો: LIC લઈને આવ્યું છે શાનદાર પોલિસી, માત્ર 4 વર્ષનું રોકાણ કરીને મેળવો 1 કરોડનું જંગી ફંડ
આવા કિસ્સાઓમાં બેંકોએ કરવી પડશે મદદ
RBI એ તેના નિયમ હેઠળ ફરજિયાત બનાવ્યું છે કે તમે નીચેની જરૂરિયાતો માટે નાણાકીય સંસ્થાઓની મદદ લઈ શકો છો
- બેંકોએ તમને નવી અને સારી ગુણવત્તાની નોટો અને સિક્કા આપવા પડશે.
- ક્ષતિગ્રસ્ત, ગંદી અને ફાટેલી નોટો બદલી શકાય છે.
- તમામ પ્રકારની નોટો અને સિક્કા બદલી શકાય છે અથવા વ્યવહારમાં ઉપયોગ કરી શકાય છે.
- આરબીઆઈનું કહેવું છે કે કોઈપણ બેંકની શાખાઓ કોઈપણ નાના મૂલ્યની નોટ અથવા સિક્કા બદલવાની ના પાડી શકે નહીં.
