રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાએ નોટોની ફિટનેસ ચેક ફરજિયાત બનાવી છે. આ માટે 11 ધોરણો નક્કી કરવામાં આવ્યા છે. આરબીઆઈએ બેંકોને નોટ કાઉન્ટીંગ મશીનની જગ્યાએ નોટ કાઉન્ટીંગ મશીનનો ઉપયોગ કરવા સૂચના આપી છે. આરબીઆઈએ બેંકોને તેમની નોટ કાઉન્ટીંગ મશીનની ચોકસાઈ અને સુસંગતતા માટે દર ક્વાર્ટરમાં તપાસ કરવા જણાવ્યું છે. જેથી એ સુનિશ્ચિત કરી શકાય કે ચલણી નોટ રિઝર્વ બેંકના માપદંડો અનુસાર સાચી છે કે નહીં.
બેંકિંગ સિસ્ટમમાં અયોગ્ય નોટોનો ઢગલો
તમને જણાવી દઈએ કે બેંકિંગ સિસ્ટમમાં ઘણી અનફીટ નોટ ચાલી રહી છે. ભારતીય રિઝર્વ બેંકે કહ્યું છે કે સતત ઉપયોગને કારણે ચલણી નોટો ખૂબ જ ગંદી થઈ જાય છે. તેની પ્રિન્ટ વધુ પડતી વાંકી કે ગંદકીને કારણે બગડી જાય છે. આવી નોટોને અયોગ્ય પણ કહેવામાં આવે છે. એટલું જ નહીં નોટના સતત ઉપયોગને કારણે તેનું પેપર ખૂબ જ ઢીલું પડી જાય છે. જેના કારણે તેના પરના નિશાન બરાબર ઓળખી શકાતા નથી. આથી આવી નોટોને પણ અનફીટ કરવામાં આવે છે. બહુવિધ સ્તરોમાં ફોલ્ડ કરેલી નોટો, વિકૃતિકરણ અને ટેપ અથવા ગુંદર સાથે ગુંદરવાળી નોટોને પણ અયોગ્ય તરીકે ચલણમાંથી બહાર કાઢવાનો નિર્દેશ આપવામાં આવ્યો છે.
ફિટનેસ ટેસ્ટમાં આવી નોટો થશે ફેલ
- ફોલ્ડ કરેલા ખૂણાઓ સાથે નોટો
- નોટો બહુવિધ સ્તરોમાં ફોલ્ડ
- ફોલ્ડ કરીવાથી વિકૃત આકારની બનેલી નોટો
- ધોવાને કારણે રંગ વગરની થયેલી નોટો
- ટેપ, કાગળ અથવા ગુંદરથી ચોંટાડેલી નોટો
- બંને બાજુએ તદ્દન ગંદી નોટો
- ઓળખ ચિહ્નોમાં વિસંગતતાઓ સાથે નોટો
- જરાક ફાટેલી નોટ
- કાણાંવાળી નોટો
- દાગ વાળી નોટો
- ચિત્રકારીવાળી નોટો
