તમારા આવકના અમુક હિસ્સાને યોગ્ય જગ્યાએ રોકાણ કરવો અને તેમાંથી નફો મેળવવો તે માટે તમે કેટલુંય બજાર નિરિક્ષણ કરતાં હશો. જો તમને શેર માર્કેટ, NSE, BSE તથા સ્ટોક માર્કેટ સંબંધિત જાણકારી હશે તો તમને IPOનો પણ ખ્યાલ હશે જ. ઘણી કંપનીઓ દ્વારા IPO લોન્ચ કરવામાં આવે છે કે જેથી તેઓ માર્કેટમાં પોતાનો સ્ટોક વેચી શકે. તો આજે અમે તમને IPO વિશે ખાસ માહિતી જણાવવા જઇ રહ્યા છીએ.
IPO શું છે?
IPO નું ફુલ ફોર્મ છે Initial Public Offering. જેને ગુજરાતીમાં 'ફર્સ્ટ પબ્લિક ઓફરિંગ' પણ કહેવાય છે. કોઇ કંપની જ્યારે પ્રથમ વખત માર્કેટમાં સ્ટોક ઈશ્યુ કરે છે, ત્યારે તેને ઈનિશિયલ પબ્લિક ઓફરિંગ(IPO) કહેવામાં આવે છે. પોતાનો બિઝનેસ વધારવા મોટાભાગની કંપનીઓ IPO લોન્ચ કરતી હોય છે જેથી તે બજારમાંથી મૂડી એકત્ર કરી શકે. ખાનગી કંપનીઓ જાહેર કંપનીમાં રૂપાંતરિત થવા ફર્સ્ટ પબ્લિક ઓફરિંગ કરે છે જે દ્વારા તેઓ પોતાની કંપનીને શેરબજારમાં સૂચિબદ્ધ કરી સફળતા પ્રાપ્ત કરી શકે. IPO રોકાણકારોને નફો અપાવનારુ છે. IPOમાં જેટલા નફાની તક હોય છે એટલી જ ખોટની પણ તક હોય છે. ચાલો જાણીએ IPO શું છે અને તેમાં રોકાણ કરતા પહેલા કઈ બાબતોનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ.
IPOમાં રોકાણ કરતાં પહેલા આ બાબતો ધ્યાનમાં રાખો.
1. કોઈપણ IPOમાં સબ્સ્ક્રાઇબ કરતા પહેલા, એક રોકાણકાર તરીકે, તમારે અગાઉથી નક્કી કરવું જોઈએ કે શું તમે તેના પર લિસ્ટિંગનો લાભ લેવા માંગો છો કે લાંબા સમય સુધી તેમાં રોકાણ કરી રહ્યાં છો. કેટલીકવાર કેટલાક શેરોના કિસ્સામાં, એવું બને છે કે લિસ્ટિંગ ગેઇન ખૂબ વધારે છે પરંતુ તે જરૂરી નથી કે તે આગળ પણ તેજીમાં રહે.
2. IPO માટે ફાઇલ કરતી વખતે, કંપની IPOમાંથી એકત્ર કરાયેલા ભંડોળનો ઉપયોગ પ્રોસ્પેક્ટસમાં કેવી રીતે કરવામાં આવશે તેની માહિતી પણ આપે છે. એ બાબત જાણવી જરૂરી છે કે, કંપની તેનું દેવું ચૂકવવા માટે મૂડી એકઠી કરે છે કે પછી તેની ક્ષમતા વધારવા માટે ભંડોળ એકત્ર કરી રહી છે. સામાન્ય રીતે, જો કંપની તેની ક્ષમતા વધારવા માટે ભંડોળ એકત્ર કરતી હોય, તો તેની વૃદ્ધિની સંભાવના વધારે છે.
3. જે કંપનીનો IPO ખુલી રહ્યો છે, તેમાં માત્ર નામચિહ્ન વ્યક્તિઓનો હિસ્સો છે, એવું જોઇને જ રોકાણકારો તેના તરફ આકર્ષાય છે. રોકાણનો નિર્ણય તેમના હિસ્સાથી પ્રભાવિત થઇને જ ન લેવો જોઈએ, પરંતુ કંપનીના તમામ પ્રમોટરો વિશે જરૂરી માહિતી એકત્ર કરવી જોઈએ.
4. IPO માટે કંપનીનું વેલ્યુએશન કેટલું નક્કી કરવામાં આવ્યું છે, તે ધ્યાનમાં રાખીને ઉદ્યોગ સાથે સંકળાયેલી અન્ય કંપનીઓ સાથે તેની તુલના કરવી આવશ્યક છે. P/E (પ્રાઈસ ટુ અર્નિંગ્સ) રેશિયો, P/B (પ્રાઈસ ટુ બુક) રેશિયો જે કંપનીનું IPO સબસ્ક્રિપ્શન ઓફર કરવામાં આવ્યું છે અને કંપની પાસે કેટલું દેવું છે એટલે કે D/E (કમાણીની તારીખ) રેશિયો જોવો જોઈએ. તે જેટલું ઓછું છે, તેટલું સારું. જો કે, આ ગુણોત્તર શું હોવો જોઈએ તેના ધોરણ દરેક ઉદ્યોગ માટે અલગ છે.
5. ઘણા વેપારીઓ/રોકાણકારો કોઈપણ IPOમાં સબ્સ્ક્રાઇબ કરતા પહેલા ગ્રે માર્કેટના વલણો પણ શોધે છે. આની મદદથી તેઓ અંદાજ લગાવે છે કે IPO સબસ્ક્રિપ્શન માટે નિર્ધારિત કિંમતે તેમને કેટલો નફો મળી શકે છે. જો કે આ વ્યૂહરચના માત્ર ટૂંકા ગાળાના રોકાણ માટે જ અસરકારક હોઈ શકે છે, પરંતુ જો તમે લાંબા સમય માટે રોકાણ કરવાનું વિચારી રહ્યા છો, તો તે કંપનીના ફંડામેન્ટલ્સના આધારે નક્કી કરવું જોઈએ.
