બેંકમાં પડેલા પૈસા ઉધઈ ખાઈ ગઈ, જાણો શું કહે છે RBI નો નિયમ, કેટલુ વળતર મળશે?

બેંક લોકરનો ઉપયોગ વિવિધ વર્ગના લોકો તેમના દસ્તાવેજો, પૈસા, સોના, ચાંદી, હીરા અને અન્ય કિંમતી ધાતુઓથી બનેલા ઘરેણાં જેવી કિંમતી વસ્તુઓને સુરક્ષિત રાખવા માટે કરે છે.  લોકોના સામાનને સુરક્ષિત રાખવા માટે, બેંકો ચોરીનું જોખમ ઘટાડવા માટે વધુ સારા સુરક્ષા પગલાં પૂરા પાડે છે.  

કર્ણાટકના દક્ષિણ કન્નડ જિલ્લાના ઉલ્લાલના કોટકરમાંથી એક ખૂબ જ ચોંકાવનારો કિસ્સો પ્રકાશમાં આવ્યો છે.  ઉલ્લાલના કોટકર સ્થિત નેશનલ બેંકના લોકરમાં રાખેલા 8 લાખ રૂપિયામાં ઉધઈ ભરાઈ ગઈ હતી.  આ પહેલી વાર નથી; આવી ઘણી ઘટનાઓ પહેલા પણ બની ચૂકી છે.  જો બેંક લોકરમાંથી વસ્તુઓ ગુમ થઈ જાય તો તેના માટે જવાબદાર કોણ?  શું બેંકે કોઈ નુકસાન ચૂકવવું પડશે?  ચાલો જાણીએ કે RBI ના નિયમો શું છે.

ઉધઈ લાખો રૂપિયા ખાઈ ગયા
છ મહિના પહેલા ગ્રાહકે લોકરમાં ૮ લાખ રૂપિયા રાખ્યા હતા.  જ્યારે લોકરના માલિકે તે ખોલ્યું ત્યારે તે પણ આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયો.  વરસાદી પાણી લોકરમાં પહોંચવાની પણ શક્યતા હતી, જેના કારણે તેમાં રાખેલી નોટો કાળી પડી ગઈ હતી અને તેમાંના મોટા ભાગનામાં ઉધઈનો ઉપદ્રવ થયો હતો.  નોટો ટુકડાઓમાં મળી આવી હતી.  બેંક અધિકારીઓનું કહેવું છે કે RBIના નિયમો મુજબ, બેંક લોકરમાં પૈસા રાખી શકાતા નથી.  જે ગ્રાહકે પોતાના પૈસા ગુમાવ્યા છે તેણે બેંકના સેન્ટ્રલ ઓફિસમાં ફરિયાદ નોંધાવી છે.  બેંક હવે RBI માર્ગદર્શિકા મુજબ કાર્યવાહીનું વચન આપી રહી છે.

RBI ના નિયમો શું છે?
ભારતીય રિઝર્વ બેંકે 2022 માં સેફ ડિપોઝિટ લોકર સંબંધિત નવા નિયમો જારી કર્યા છે.  નવા નિયમો હેઠળ, બેંકોએ ખાલી લોકર અને વેઇટિંગ લિસ્ટ બતાવવા પડશે.  આ સાથે, બેંકોને ગ્રાહકો પાસેથી વધુમાં વધુ ત્રણ વર્ષ માટે લોકર ભાડું વસૂલવાનો અધિકાર રહેશે.  જો આ સમયગાળા દરમિયાન કોઈપણ ગ્રાહકને નુકસાન થાય છે, તો બેંકે તેની ભરપાઈ કરવી પડશે.

RBI ના નિયમો જણાવે છે કે જો બેંકની બેદરકારીને કારણે લોકરમાં રાખેલી વસ્તુઓને કોઈ નુકસાન થાય છે, તો બેંકે ચૂકવણી કરવી પડશે.  લોકર્સ સહિત, પરિસરની સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવા માટે તમામ પગલાં લેવાની જવાબદારી બેંકોની છે.  બેંકની જવાબદારી છે કે બેંકના પરિસરમાં આગ, ચોરી/લૂંટ, મકાન ધરાશાયી થવા જેવા નુકસાન તેની પોતાની ખામીઓ, બેદરકારી અને કોઈપણ ભૂલ/કર્મચારીને કારણે ન થાય.
બેંક લોકરમાં રાખી શકાય તેવી વસ્તુઓ
—સોના, ચાંદી, હીરા અને અન્ય કિંમતી ધાતુઓથી બનેલા ઘરેણાં, સિક્કા અને સોના અને ચાંદીના બાર ઘણીવાર સલામતી માટે લોકરમાં રાખવામાં આવે છે.
—કાનૂની દસ્તાવેજોમાં દત્તક લેવાના કાગળો, પાવર ઓફ એટર્ની દસ્તાવેજો, વસિયતનામા અને મિલકતના દસ્તાવેજોનો સમાવેશ થાય છે.
—મ્યુચ્યુઅલ ફંડ, બોન્ડ, શેર સર્ટિફિકેટ, કર અને વીમા પૉલિસી સંબંધિત દસ્તાવેજો નાણાકીય રેકોર્ડના ઉદાહરણો છે.
બેંક લોકરમાં ન રાખી શકાય તેવી વસ્તુઓ
- શસ્ત્રો, વિસ્ફોટકો, ડ્રગ્સ અથવા અન્ય કોઈપણ પ્રતિબંધિત વસ્તુઓ રાખવા પર સખત પ્રતિબંધ છે.
—ખોરાક અને અન્ય વસ્તુઓ જે સમય જતાં બગડી શકે છે તે પ્રતિબંધિત છે.
- કાટ લાગતી, કિરણોત્સર્ગી અથવા અન્યથા હાનિકારક કંઈપણ લાવવાની મનાઈ છે.
- રોકડને સલામત કે વીમાપાત્ર વસ્તુ માનવામાં આવતી નથી, તેથી મોટાભાગની બેંકો તેને મંજૂરી આપતી નથી.