ચેક એ ચૂકવણીની એક લોકપ્રિય મેથડ છે. ચેક એ બેંકિંગનું એક એવું માધ્યમ છે જેના દ્વારા એક વ્યક્તિ બેંકને કોઈ ચોક્કસ વ્યક્તિને ચુકવણી કરવાનો આદેશ આપે છે. આ ચેક ઘણા પ્રકારના છે અને તેનો ઉપયોગ વિવિધ હેતુઓ માટે થાય છે. ચેક બનાવનારને 'ડ્રોઅર' કહે છે અને જે વ્યક્તિના નામે ચેક જારી કરવામાં આવે છે તેને 'પેયી' કહેવામાં આવે છે. ઘણી વખત લોકો ચેક અને તેની પદ્ધતિઓ વિશે મૂંઝવણમાં હોય છે. શબ્દોમાં મૂંઝવણ ક્યારેક સમસ્યાઓ તરફ દોરી શકે છે. તો ચાલો જાણીએ ચેક અને તેના પ્રકારો વિશે.
- પોસ્ટ ડેટેડ ચેક(Post Dated Cheque)
આ એક એવો ચેક છે જે ભવિષ્યની તારીખ માટે જારી કરવામાં આવે છે. પોસ્ટ ડેટેડ ચેક પછીની તારીખ માટે રાખવામાં આવે છે. આ એક ક્રોસ્ડ પેઇ અથવા એકાઉન્ટ પેઇ ચેક છે. આ પ્રકારનો ચેક વિકલ્પ તમારા માટે વધુ સારો છે જ્યારે તમને ખબર હોય કે તમને ભવિષ્યમાં ચોક્કસ તારીખ સુધીમાં પૈસા મળી જશે. પરંતુ ચેક ઈશ્યુ વખતે ફંડ હાજર નથી. ભારતમાં પોસ્ટ ડેટેડ ચેકનો સમયગાળો 3 મહિના સુધીનો છે. તેવી જ રીતે, દરેક દેશના નિયમો તે બાબતે અલગ છે.
- સ્ટોલ ચેક(Stale Cheque)
ઇશ્યૂ થયાની તારીખથી 3 મહિના પછી ઉપયોગમાં લેવાતા ન હોય તેવા ચેકને સ્ટોલ ચેક કહેવામાં આવે છે. એટલે કે એક્સપાયર થયેલા ચેકને સ્ટોલ ચેક કહેવામાં આવે છે. તમે આવા ચેક બેંકમાં જમા કરાવી શકતા નથી. જો તમે ટેક્સ ચૂકવો છો, તો પણ તે રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાના નિયમો અનુસાર નકારવામાં આવે છે.
- પૂર્વવર્તી ચેક(Ante-dated Cheque)
એક ચેક જ્યારે લખવામાં આવે ત્યારે તેના પર તે વર્તમાનની નહિ, પરંતુ તે પૂર્વેની તારીખ લખી હોય તો તેવા ચેકને પૂર્વવર્તી ચેક(Ante-dated Cheque) કહેવામાં આવે છે. આવો ચેક જે વીતી ગયેલી તારીખનો હોય અને બેંકમાં સબમિટ કરવામાં આવે તેને એન્ટિ-ડેટેડ ચેક કહેવાય છે, પરંતુ આ ચેક 3 મહિનાની અંદરનો જ હોવો જોઇએ.
