આવકવેરા વિભાગે તાજેતરમાં રાજસ્થાનના પાલી અને જોધપુરમાં ત્રણ બિઝનેસ ગ્રુપના અનેક સ્થળો પર દરોડા પાડીને સોનાનો મોટો ખજાનો શોધી કાઢ્યો છે. આવકવેરા વિભાગે આ કારોબારીઓના છુપાયેલા ઠેકાણાઓ પરથી આશરે રૂ. 52 કરોડની જ્વેલરી રિકવર કરી છે. આટલી બધી જ્વેલરી જોઈને ઈન્કમટેક્સ વિભાગના અધિકારીઓ પણ દંગ રહી ગયા. સત્તાવાળાઓ આ જ્વેલરીનો સ્ત્રોત શોધવામાં વ્યસ્ત છે. ઈન્કમટેક્સ વિભાગે પ્રેમ કેબલ્સ ગ્રુપ, પીજી ફોઈલ્સ અને ગુગડ ગ્રુપના પરિસરમાં દરોડા પાડીને સોનાનો આ ખજાનો જપ્ત કર્યો છે.
તે પછી સવાલ એ થાય છે કે વ્યક્તિ પોતાની પાસે કેટલી માત્રામાં સોનું કે સોનાના દાગીના રાખી શકે છે. ઓલ ઈન્ડિયા ટેક્સ પ્રેક્ટિશનર્સ ફેડરેશન (સેન્ટ્રલ ઝોન)ના અધ્યક્ષ અને ટેક્સ એક્સપર્ટ સંદીપ અગ્રવાલના જણાવ્યા અનુસાર વેલ્થ ટેક્સ નક્કી કરવા માટે ઈન્કમ ટેક્સ એક્ટ 132માં ઘરમાં રાખવામાં આવેલ સોનું નક્કી કરવામાં આવ્યું છે. ઘરમાં રાખેલા સોનાના મૂલ્યાંકન માટે સૂચના નંબર 1916 લાગુ કરવામાં આવી છે.
આવકવેરા કાયદાએ ઘરમાં અને લોકરમાં રાખી શકાય તેવા સોનાની માત્રા નક્કી કરી છે. તેમના કહેવા પ્રમાણે, ઘરની પરિણીત મહિલા 500 ગ્રામ સોનાના દાગીના રાખી શકે છે. જ્યારે ઘરની અપરિણીત મહિલા પાસે 250 ગ્રામ સોનું હોઈ શકે છે. પુરુષ ઘરમાં 200 ગ્રામ સોનું રાખી શકે છે. જો આનાથી વધુ સોનું હોય તો તેને આવકવેરા રિટર્નમાં દર્શાવવું ફરજિયાત છે.
જો પૈતૃક સોનું ઘરમાં કે લોકરમાં કે અન્ય કોઈ જગ્યાએ હોય તો પણ તેને આવકવેરા રિટર્નમાં ફાઇલ કરવું જરૂરી છે. તપાસ દરમિયાન તેના વડીલો હોવાના પુરાવા રજૂ કરી શકાશે. જો તમે સોનું ખરીદ્યું છે અને તેના માટે બિલ બનાવ્યું છે પરંતુ તેને આવકવેરા રિટર્નમાં દર્શાવ્યું નથી, તો સોનું જપ્ત કરી શકાય છે. આ સોનાને આવકવેરા અધિનિયમ 132 હેઠળ આકારણી માટે પણ ગણી શકાય.
ભારતમાં સોનાને મહિલાઓની સંપત્તિ માનવામાં આવે છે. CBDT દ્વારા 11 મે 1994ના રોજ ઘરે સોનું રાખવા અંગે એક પરિપત્ર બહાર પાડવામાં આવ્યો હતો. ઘરમાં સોનાનો ચોક્કસ જથ્થો મળી આવે તો તપાસ એજન્સીઓ દ્વારા પૂછપરછ ન કરવાની જોગવાઈ પણ છે. તેમજ સોનાના નિર્ધારિત જથ્થાના સ્ત્રોત પર પ્રશ્નો ઉઠાવવાની જોગવાઈ નથી.
સ્ત્રી માટે તેના માતા-પિતા તેમજ તેના સાસરિયાઓ, મિત્રો અથવા અન્ય કોઈ વ્યક્તિ તરફથી ભેટ તરીકે મળેલું સોનું રાખવા માટે ઘરમાં નિયમો છે. રાજસ્થાન હાઈકોર્ટ અને ગુજરાત હાઈકોર્ટ સહિતની સુપ્રીમ કોર્ટે પણ ઘરમાં સોનાના જથ્થા અંગેના મહત્વના કેસોની સુનાવણી દરમિયાન નિર્ણયો આપ્યા છે.
