મોદીએ ખેડૂતોને શું આપ્યું? ખેડૂતો માટે 5 મોટી યોજનાઓ ચલાવે છે સરકાર

ભારત એક કૃષિ પ્રધાન દેશ છે. ભારતમાં લગભગ 9 કરોડથી 15 કરોડ ખેડૂતો છે, જેઓ ભારતને એક કૃષિ પ્રધાન દેશ બનાવે છે, પરંતુ ભારતમાં ખેડૂતોની મોટી સંખ્યા આર્થિક મુશ્કેલીઓનો સામનો કરી રહી છે. આ સમસ્યાને દૂર કરવા માટે ભારત સરકારે અનેક પ્રયાસો કર્યા છે અને ખેડૂતોના હિતમાં અનેક યોજનાઓ પણ શરૂ કરી છે. ભારત સરકાર ખેડૂતોની પ્રગતિ અને તેમના ઉત્થાન માટે અનેક યોજનાઓ ચલાવી રહી છે, જે અલગ-અલગ ક્ષેત્રોમાં ખેડૂતોની પ્રગતિમાં પોતાનું મહત્વપૂર્ણ યોગદાન આપી રહી છે. ચાલો આ યોજનાઓ વિશે આજે વિગતવાર જાણીએ.

પ્રધાનમંત્રી કિસાન માન-ધન યોજના - પ્રધાનમંત્રી કિસાન માન-ધન યોજના (PM-KMY)ની શરૂઆત 12 ડિસેમ્બર 2019ના રોજ કરવામાં આવી હતી. આ યોજના હેઠળ સરકાર ખેડૂતોને સામાજિક સુરક્ષા એટલે કે પેન્શન આપે છે, જેથી ખેડૂતો સ્વાભિમાન સાથે વૃદ્ધાવસ્થા વિતાવી શકે. આ પેન્શન ખેડૂતોને 60 વર્ષની ઉંમર પૂર્ણ થયા બાદ આપવામાં આવે છે, જેમાં દર મહિને 3000 રૂપિયાની પેન્શનની રકમ ખેડૂતને આપવામાં આવે છે. આ યોજના હેઠળ ખેડૂત જેટલી રકમ જમા કરે છે, એટલી જ રકમ સરકાર પણ જમા કરાવે છે.

પ્રધાનમંત્રી કિસાન સન્માન નિધિ યોજના - પ્રધાનમંત્રી કિસાન સન્માન નિધિ યોજના ખેડૂતો આર્થિક સહાય પૂરી પાડવાના હેતુથી ચલાવવામાં આવી રહી રહી છે. આ યોજના કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા ચલાવવામાં આવે છે, આ યોજના હેઠળ ખેડૂતોને ખેતી માટે જરૂરી સામગ્રી જેવી કે બીજ, ખાતર અને ખેતી સાથે સંબંધિત અન્ય વસ્તુઓ ખરીદવામાં મદદ મળે છે. આ યોજના અંતર્ગત સરકાર દરેક પાત્ર ખેડૂત પરિવારને વર્ષમાં કુલ 6000 રૂપિયાની આર્થિક સહાય આપે છે, જે 2000-2000 રૂપિયાના ત્રણ હપ્તામાં આપવામાં આવે છે. આ યોજનાની ખાસિયત એ છે કે આ રકમ ડાયરેક્ટ ખેડૂતોના બેંક એકાઉન્ટમાં જ મોકલવામાં આવે છે.

કિસાન ક્રેડિટ કાર્ડ યોજના - કિસાન ક્રેડિટ કાર્ડ યોજના ભારત સરકાર દ્વારા 1998માં શરૂ કરવામાં આવી હતી, જેનો મુખ્ય ઉદ્દેશ ખેડૂતોને ખેતી, પશુપાલન, મત્સ્યપાલન અને અન્ય આનુષંગિક પ્રવૃત્તિઓ માટે સમયસર અને પર્યાપ્ત ધિરાણ સુવિધા પૂરી પાડવાનો છે. આ યોજના ખેડૂતોને ઓછા વ્યાજ દરે લોન આપે છે, જેથી તેઓ સમયસર બિયારણ, ખાતર, જંતુનાશક દવાઓ અને અન્ય કૃષિ સાધનોની ખરીદી શકે છે. 2025ના બજેટમાં કેન્દ્રીય નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે આ યોજનાની લોન મર્યાદા (લોનની લિમિટ) 3 લાખ રૂપિયાથી વધારીને 5 લાખ રૂપિયા કરી છે, જે ખેડૂતો માટે એક મોટી રાહત છે. આ યોજના હેઠળ 3 લાખ રૂપિયાની લોન પાક માટે અને 2 લાખ રૂપિયાની લોન ખેતી સાથે જોડાયેલા કામ માટે મળે છે. કિસાન ક્રેડિટ કાર્ડનો વ્યાજ દર વાર્ષિક 7 ટકા છે. ખેડૂતોને રાહત આપવા માટે સરકાર વ્યાજ પર સબસિડી પણ આપે છે. જો ખેડૂતો સમયસર લોન ચૂકવે છે, તો તેમને 3% વ્યાજ સબસિડી મળે છે, જેના કારણે કિસાન ક્રેડિટ કાર્ડનો અસરકારક વ્યાજ દર 4% થાય છે.

પ્રધાનમંત્રી ફસલ વીમા યોજના - કેન્દ્ર સરકારે આ યોજના એવી પરિસ્થિતિમાં ખેડૂતોની મદદ માટે શરૂ કરી છે. જ્યારે કુદરતી આપત્તિઓથી તેમની ખેતીને નુકસાન થાય છે. આ યોજના હેઠળ વરસાદ, પૂર, મોટા તોફાનથી પાકને થયેલા નુકસાન માટે ક્લેમ મૂકવાનો અધિકાર હોય છે. વીમા કંપની ખેડૂતોના ક્લેમ સેટલ કરીને તેમને રકમ ચુકવે છે. આ યોજનાની શરૂઆત 2016માં કરવામાં આવી હતી. તેનો મુખ્ય ઉદ્દેશ ખેડૂતોને આર્થિક સંકટથી બચાવવાનો છે.

પ્રધાનમંત્રી કૃષિ સિંચાઈ યોજના - પ્રધાનમંત્રી કૃષિ સિંચાઈ યોજના હેઠળ એવું સુનિશ્ચિત કરવામાં આવે છે કે દેશના દરેક ખેડૂતને ખેતી માટે પાણી મળે અને ખેડૂતોના ખેતીના સાધનોને વધુ સારા બનાવી શકાય. સરકારનો ઉદ્દેશ છે કે ખેડૂતો પોતાના પાક માટે માત્ર વરસાદ પર નિર્ભર ન રહે, પરંતુ તેમની પાસે ખેતી માટે આધુનિક સાધનો હાજર હોય. આ યોજના હેઠળ ખેતરોમાં પાણી પહોંચાડવા માટે પાઈપોનું નેટવર્ક બનાવવું અને જળ સ્ત્રોતોનો વિકાસ કરવો વગેરે સામેલ