આજના સમયમાં મહિલાઓ કોઈપણ કામ કરવામાં પાછળ નથી. તેણે લગભગ દરેક બાબતમાં સફળતા હાંસલ કરી છે. તો ચાલો આજે અમે તમને એવા જ એક ગામમાં લઈ જઈએ, જ્યાં મહિલાઓની મહેનતથી ગામ આત્મનિર્ભર બની રહ્યું છે.
આ વાત છે હરિયાણાના પાણીપત ગામ ઉઝામાં 68 વર્ષીય નિક્કો દેવીની, જેની મહેનતના કારણે આજે આખું ગામ મશરૂમની ખેતી પર ભાર આપી રહ્યું છે. મહિલાઓના આ કામમાં પુરૂષો પણ પૂરો સહકાર આપી રહ્યા છે. એક પરિવાર મશરૂમની ખેતીથી 4 લાખ રૂપિયા સુધીની કમાણી કરી રહ્યું છે. મહિલાઓનો આ કાફલો હવે ત્રીસ મહિલાઓ સુધી પહોંચી ગયો છે.
ખેતીની શરૂઆત
નિક્કો દેવીએ ગામમાં આ ક્રાંતિની શરૂઆત કરી હતી. જ્યારે તેઓ એક દિવસ તેના પશુઓ માટે ઘાસચારો લેવા ઘરની બહાર નીકળા ત્યારે તેણે રસ્તામાં કેટલાક લોકોને કૃષિ વિજ્ઞાન કેન્દ્રની બહાર બેઠેલા જોયા. લોકોને એકસાથે જોઈને નિક્કો દેવીએ તેમને પૂછ્યું કે, અહીં શું થઈ રહ્યું છે. પૂછવા પર જાણવા મળ્યું કે મશરૂમ ઉત્પાદનની તાલીમ ચાલી રહી છે. તાલીમ જોઈને નિક્કો દેવીએ પણ તેની ખેતી કરવાનું વિચાર્યું અને પછી કૃષિ વિજ્ઞાન કેન્દ્રના ઈન્ચાર્જ ડૉ. રાજબીર ગર્ગ અને ડૉ. સતપાલ પાસેથી થોડા દિવસો માટે આ મશરૂમની ખેતી માટે તાલીમ લેવાની ઈચ્છા વ્યક્ત કરી. તેથી કૃષિ વિજ્ઞાન કેન્દ્રે તેમને થોડા દિવસ આવીને આ તાલીમ શીખવાની મંજૂરી આપી.
ત્રણસો કિલોગ્રામ મશરૂમનું ઉત્પાદન
શરૂઆતમાં, નિક્કોએ લગભગ સો બેગ સાથે મશરૂમની તાલીમ લીધી. જો જોવામાં આવે તો એક થેલીમાંથી ત્રણ કિલો સુધી મશરૂમનું ઉત્પાદન મેળવી શકાય છે. આનો અર્થ એ થયો કે નિક્કો દેવીએ પ્રથમ સિઝનમાં જ 300 કિલો મશરૂમનું ઉત્પાદન કર્યું હતું. જેમાંથી રૂ.3 હજારની કિંમતનો માલ વેચાયો હતો. નિક્કો દાદીની મહેનત અને કમાણી જોઈને ગામની અન્ય મહિલાઓ પણ આ કામ કરવા લાગી. હાલમાં, નિક્કો પોતે એક સિઝનમાં હજાર બેગમાં મશરૂમનું ઉત્પાદન કરે છે અને સારી એવી કમાણી કરે છે.
લોકોએ મજાક ઉડાવી
નિક્કો દેવીએ જણાવ્યું કે, શરૂઆતમાં ગામના તમામ લોકો અને મારા ઘરના લોકો મારી મજાક ઉડાવતા હતા. તેઓ કહેતા હતા કે અભણ, મશરૂમ કેવી રીતે બનાવશે. તેઓ કહે છે કે, હવે એ જ લોકો મારી પાસે આ કામ શીખવા આવે છે.
નિક્કો દેવીએ પણ જણાવે છે કે, અમારા ગામની સીમા, બબલી, નીલમ, રેખા મશરૂમના ધંધા સાથે સંકળાયેલી છે, જે સ્ટબલમાંથી ખાતર બનાવવાનું કામ કરે છે. પ્રાપ્ત માહિતી અનુસાર, અમે એક સમયે લગભગ 10 ગુણ્યા 12 ના રૂમમાં લગભગ 200 બેગ તૈયાર કરીએ છીએ. તેમને આ વ્યવસાય માટે કૃષિ વિજ્ઞાન કેન્દ્ર તરફથી 102 રૂપિયામાં એક બેગ આપવામાં આવે છે અને આ બેગ બજારમાં 80 રૂપિયા સુધી મળે છે. જો તમે આ બેગ જાતે તૈયાર કરો છો, તો કુલ ખર્ચ 50 રૂપિયા થાય છે. ગામની ઘણી મહિલાઓ મશરૂમની ખેતીમાંથી જાતે બેગ તૈયાર કરીને સારો નફો કમાઈ રહી છે. તમને જણાવી દઈએ કે, આ બેગમાંથી ત્રણ લાખ સુધીની બેગ માર્કેટમાં આરામથી વેચાય છે. કમાણીમાં 2.5 લાખ સુધીની બચત છે.