property inheritance rights: ભારતમાં મિલકતના વિતરણ અંગે સ્પષ્ટ કાયદાઓ છે. પરંતુ, મોટાભાગના લોકોને મિલકત પરના અધિકારો અને દાવાઓ અંગેના નિયમોની કાનૂની સમજ અને જાણકારી હોતી નથી. આ કારણોસર, મિલકત સંબંધિત વિવાદો વધુ છે અને ઘણા લોકો તેમના અધિકાર મેળવવા માટે વર્ષો સુધી કાયદાકીય લડાઈમાં અટવાયેલા રહે છે. વિવાદો ટાળવા અને મિલકતનું ઝડપથી અને યોગ્ય રીતે વિભાજન કરવા માટે, દરેક વ્યક્તિને પ્રવર્તમાન કાયદાઓની વિગતવાર જાણકારી હોવી જોઈએ. દાદાની મિલકતમાં કોને કેટલો હિસ્સો મળશે, ક્યારે અને કેટલો મળશે તેની પણ ઘણા લોકોને જાણ નથી. હવે પ્રશ્ન એ ઊભો થાય છે કે જો દાદાનું અવસાન થાય તો જમીન કે મિલકત પર પુત્રનો હક રહેશે કે પૌત્રનો હક રહેશે?
ઘણીવાર આ પ્રશ્ન એવા સંજોગોમાં ઉદ્ભવે છે જ્યારે વ્યક્તિ ઇચ્છા પાછળ છોડતી નથી. અહીં, સૌ પ્રથમ આપણે સમજવું પડશે કે પૌત્રનો તેના દાદાની સ્વ-અધિગ્રહિત મિલકત પર કોઈ જન્મસિદ્ધ અધિકાર નથી. હા, પૌત્રનો પૈતૃક સંપત્તિમાં જન્મસિદ્ધ અધિકાર હોય છે, એટલે કે તેનો જન્મ થતાંની સાથે જ તેના દાદાને તેના પૂર્વજો પાસેથી વારસામાં મળેલી મિલકતમાં તેનો હિસ્સો કન્ફર્મ થઈ જાય છે. પરંતુ, તેના દાદાનું મૃત્યુ થતાં જ તેને તેનો હિસ્સો મળતો નથી. જો દાદાએ પોતે મિલકત ખરીદી હોય તો તે આવી મિલકત કોઈપણને આપી શકે છે અને પૌત્ર દાદાના નિર્ણયને પડકારી શકે નહીં.
જો કોઈ વ્યક્તિ વસિયતનામું બનાવ્યા વિના મૃત્યુ પામે છે, તો માત્ર તેના તાત્કાલિક કાયદેસરના વારસદારો એટલે કે તેની પત્ની, પુત્ર અને પુત્રીને તેની સ્વ-અધિગ્રહિત મિલકત વારસામાં મળશે. પૌત્રને કોઈ હિસ્સો નહીં મળે. મૃતકની પત્ની, પુત્રો અને પુત્રીઓ દ્વારા વારસામાં મળેલી મિલકતને તેમની અંગત મિલકત તરીકે ગણવામાં આવશે અને અન્ય કોઈને તે મિલકતમાં હિસ્સાનો દાવો કરવાનો અધિકાર રહેશે નહીં. જો દાદાના કોઈ પુત્ર કે પુત્રીનું પહેલા મૃત્યુ થયું હોય, તો મૃતક પુત્ર કે પુત્રીના કાયદેસરના વારસદારને તે ભાગ મળશે જે પહેલા પુત્ર કે પુત્રીને મળવાનો હતો.
આનાથી સ્પષ્ટ થાય છે કે જો કોઈ વ્યક્તિના દાદાનું અવસાન થાય છે તો તેના દાદાની મિલકત પહેલા તેના પિતાને જશે, તેને નહીં. આ પછી તેને તેનો હિસ્સો તેના પિતા પાસેથી મળશે. હા, જો કોઈ વ્યક્તિના પિતા તેના દાદાના મૃત્યુ પહેલા મૃત્યુ પામે છે, તો તેને તેના દાદાની મિલકતમાં સીધો હિસ્સો મળશે.
આ પણ વાંચો
પૈતૃક સંપત્તિ પર પૌત્રનો જન્મસિદ્ધ અધિકાર છે. આ અંગે કોઈ વિવાદ હોય તો તે સિવિલ કોર્ટમાં જઈ શકે છે. તે આ મિલકતનો તે જ રીતે હકદાર છે જે રીતે પિતા અથવા દાદા તેમના પૂર્વજો પાસેથી વારસામાં મળેલી વડીલોપાર્જિત મિલકત માટે હકદાર છે. પરંતુ, દાદાના મૃત્યુ પર, પૈતૃક સંપત્તિ પૌત્રને નહીં, પરંતુ તેના પિતા પાસે જશે. તેને તેનો હિસ્સો તેના પિતા પાસેથી જ મળશે. જો પિતા પૈતૃક સંપત્તિમાં પોતાનો હિસ્સો આપવાનો ઇનકાર કરે તો તે કોર્ટમાં જઈ શકે છે.
