Tata, Mahindra: ભારત વિશ્વના એવા કેટલાક દેશોમાંનો એક છે જ્યાં મોટા ભાગના કોર્પોરેટ એટલે કે મોટા ઉદ્યોગો પરિવારો દ્વારા ચલાવવામાં આવે છે. શેરધારકો અને કંપનીઓના બોર્ડના સભ્યો બદલાતા રહે છે, પરંતુ રોકાણકારોનો વિશ્વાસ જાળવી રાખવા માટે, કંપનીના વડા હંમેશા પરિવારમાંથી જ હોય છે. આવી સ્થિતિમાં જ્યારે ટાટા કે મહિન્દ્રા જેવી મોટી કોર્પોરેટ કંપનીઓને કારોબાર સંભાળવા માટે કોઈ વારસદાર મળતું નથી, તો પછી બિઝનેસ સામ્રાજ્ય કેવી રીતે ચાલે? તાજેતરનો કેસ સિપ્લાનો છે, જેનો ઇતિહાસ ભારતને જેનરિક દવાઓની રાજધાની બનાવવા સાથે જોડાયેલો છે.
જો આપણે દેશના સૌથી મોટા બિઝનેસ સામ્રાજ્ય એટલે કે ટાટા ગ્રુપ પર નજર કરીએ તો રતન ટાટાનો કોઈ વારસદાર નહોતો. તેથી પરિવારની બહાર સાયરસ મિસ્ત્રીને ગ્રુપની કમાન સોંપવામાં આવી હતી. જ્યારે ટાટાનો સાયરસ મિસ્ત્રી સાથે અણબનાવ થયો ત્યારે એન. ચંદ્રશેખરન જ ટાટા ગ્રુપનું સંચાલન કરે છે. જો કે, ટાટા ગ્રુપની અંતિમ માલિકી હજુ પણ પરિવારના સભ્યો પાસે છે, કારણ કે ટાટા ટ્રસ્ટની રચના રતન ટાટાની અધ્યક્ષતામાં કરવામાં આવી છે અને આ ટ્રસ્ટના વારસદારની જાહેરાત થવાની બાકી છે.
RBIએ દેશની સૌથી મોટી બેંક SBI પર લગાવ્યો 1.3 કરોડનો દંડ, તમારું ખાતું હોય તો તાત્કાલિક જાણો આ સમાચાર
એ જ રીતે મહિન્દ્રા ગ્રુપ પર નજર કરીએ તો આનંદ મહિન્દ્રાને બે દીકરીઓ છે. પરંતુ તે ગ્રુપની કોઈપણ કંપનીમાં અગ્રણી હોદ્દા પર નથી. આનંદ મહિન્દ્રાના મિત્ર ઉદય કોટકે તાજેતરમાં કોટક મહિન્દ્રા બેંકના MD અને CEO પદ પરથી રાજીનામું આપ્યું છે. તેમના સ્થાને, વ્યાવસાયિકો હવે બેંકનું સંચાલન કરશે. જ્યારે તેમના બંને પુત્રોની જવાબદારી શું હશે તે અંગે તેમનું કહેવું છે કે તે બોર્ડના નિર્ણય પર નિર્ભર રહેશે.
સિપ્લા વેચાણનો વ્યવસાય કરે છે
દેશની ત્રીજી સૌથી મોટી ફાર્માસ્યુટિકલ કંપની સિપ્લાના ચેરમેન યુસુફ હમીદના વારસદારોને આ બિઝનેસ સંભાળવામાં કોઈ રસ નથી. તો હવે 87 વર્ષની ઉંમરે યુસુફ હમીદ પોતાનો બિઝનેસ વેચવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. તાજેતરમાં જ આપણે બિસ્લેરીના કિસ્સામાં પણ આવી જ વાર્તા જોઈ. એવા અહેવાલો હતા કે બિસલરીના માલિક રમેશ ચૌહાણની પુત્રી જયંતિ ચૌહાણને વ્યવસાયમાં રસ નથી. રમેશ ચૌહાણે ઈચ્છા વ્યક્ત કરી કે ટાટા ગ્રૂપે બિસ્લેરી ખરીદવી જોઈએ, પરંતુ મામલો પાર પડ્યો નહીં. ત્યારબાદ જયંતિ પણ નાટકીય રીતે ધંધામાં પાછી આવી.
મજમુદારનો કોઈ વારસદાર નથી
કિરણ મઝુમદાર શૉ, ભારતની ટોચની બિઝનેસ મહિલાઓમાંની એક, આજે 32000 કરોડ રૂપિયાની બાયોકોન ગ્રુપની માલિક છે. ગયા વર્ષે ઓક્ટોબરમાં તેના પતિનું પણ અવસાન થયું હતું અને તેને કોઈ સંતાન નથી. તેથી બાયોકોનના વારસદાર કોણ હશે તે અંગે હજુ સ્થિતિ સ્પષ્ટ નથી.
તેનાથી વિપરીત દેશની સૌથી મોટી કંપની રિલાયન્સ ઈન્ડસ્ટ્રીઝ પર નજર કરીએ તો મુકેશ અંબાણીએ પિતા ધીરુભાઈ અંબાણીની ભૂલમાંથી બોધપાઠ લઈને પોતાના ત્રણ સંતાનોને બિઝનેસની જવાબદારી સોંપવાનું શરૂ કરી દીધું છે. જો કે તેમને ફરી એકવાર 2029 સુધી બોર્ડના અધ્યક્ષ બનાવવામાં આવ્યા છે, પરંતુ ઈશા, આકાશ અને અનંતને પણ બોર્ડમાં સામેલ કરવામાં આવ્યા છે.
તિરુપતિ બાલાજી નહીં પણ ભારતનું આ મંદિર છે સૌથી અમીર છે, કમાણી જાણીને પગ નીચેથી જમીન સરકી જશે
એટલું જ નહીં એવા સમાચાર છે કે રિલાયન્સ ઇન્ડસ્ટ્રીઝને હોલ્ડિંગ કંપની બનાવવામાં આવશે અને બાકીનો બિઝનેસ તેમાં સમાઈ જશે. આનો અર્થ એ છે કે મુકેશ અંબાણી ટાટાની જેમ ટ્રસ્ટ બનાવવાનો માર્ગ અપનાવી શકે છે. જો કે અંબાણીના ત્રણ સંતાનોમાંથી કોણ અંતિમ નિર્ણય લેશે તે અંગે કોઈ અંતિમ નિર્ણય લેવામાં આવ્યો નથી.
