દરેક વ્યક્તિ પોતાની મહેનતની કમાણીમાંથી કેટલાક પૈસા બચાવવા માંગે છે અને તેને એવી જગ્યાએ રોકાણ કરવા માંગે છે જ્યાં તેમના પૈસા ન માત્ર સુરક્ષિત હોય પણ ઉત્તમ વળતર પણ મળે. તે જ સમયે, કેટલાક લોકો એવું વિચારીને રોકાણ કરવાનું શરૂ કરે છે કે વૃદ્ધાવસ્થામાં તેમની નિયમિત આવક થશે, જેથી તેમને નાણાકીય સમસ્યાઓનો સામનો ન કરવો પડે. આ કિસ્સામાં, પોસ્ટ ઓફિસ દ્વારા ચલાવવામાં આવતી વિવિધ બચત યોજનાઓ ખૂબ જ લોકપ્રિય બની રહી છે. આમાંથી એક પોસ્ટ ઓફિસ સિનિયર સિટીઝન સેવિંગ સ્કીમ (પોસ્ટ ઓફિસ SCSS સ્કીમ) છે, જે ખાસ કરીને વરિષ્ઠ નાગરિકો માટે છે અને તેમાં રોકાણ પર 8 ટકાથી વધુ વાર્ષિક વ્યાજ આપવામાં આવે છે એટલે કે બેંક FD કરતાં વધુ.
પોસ્ટ ઓફિસમાં દરેક વય જૂથ માટે વિવિધ શ્રેણીઓમાં નાની બચત યોજનાઓ ચલાવવામાં આવે છે, જેમાં સરકાર પોતે સલામત રોકાણની ખાતરી આપે છે. પોસ્ટ ઓફિસ સિનિયર સિટીઝન સેવિંગ્સ સ્કીમ વિશે વાત કરીએ તો, તે અન્ય બેંકોમાં એફડીની સરખામણીમાં માત્ર વધુ વ્યાજ જ નથી આપતું, પરંતુ તેમાં નિયમિત આવક પણ નિશ્ચિત છે અને તેમાં રોકાણ કરીને વ્યક્તિ દર મહિને 20,000 રૂપિયા સુધીની કમાણી કરી શકે છે. POSSC માં ઉપલબ્ધ વ્યાજ દર વિશે વાત કરીએ તો, સરકાર 1 જાન્યુઆરી 2024 થી તેમાં રોકાણ કરનારાઓને ઉત્તમ 8.2 ટકા વ્યાજ દર ઓફર કરી રહી છે.
નિયમિત આવક, સુરક્ષિત રોકાણ અને કર લાભોના સંદર્ભમાં પોસ્ટ ઓફિસ સિનિયર સિટીઝન સેવિંગ્સ સ્કીમ પોસ્ટ ઓફિસની સૌથી મનપસંદ યોજનાઓની સૂચિમાં શામેલ છે. આમાં ખાતું ખોલાવીને તમે ઓછામાં ઓછા 1,000 રૂપિયાથી રોકાણ શરૂ કરી શકો છો. આ સિનિયર સિટીઝન સેવિંગ સ્કીમમાં રોકાણની મહત્તમ મર્યાદા 30 લાખ રૂપિયા નક્કી કરવામાં આવી છે. આ પોસ્ટ ઓફિસ સ્કીમ નિવૃત્તિ પછી આર્થિક રીતે સમૃદ્ધ રહેવા માટે ઘણી મદદરૂપ સાબિત થઈ શકે છે. આમાં 60 વર્ષ કે તેથી વધુ ઉંમરના કોઈપણ વ્યક્તિ અથવા જીવનસાથી સાથે સંયુક્ત ખાતું ખોલાવી શકાય છે.
પોસ્ટ ઓફિસ સિનિયર સિટીઝન સ્કીમમાં રોકાણ કરનાર વ્યક્તિએ 5 વર્ષ માટે રોકાણ કરવાનું હોય છે. જો કે આ ખાતું આ સમયગાળા પહેલા બંધ કરવામાં આવે છે, તો નિયમો અનુસાર ખાતાધારકે દંડ ભરવો પડશે. તમે કોઈપણ નજીકની પોસ્ટ ઓફિસમાં જઈને તમારું SCSS એકાઉન્ટ સરળતાથી ખોલી શકો છો. આ યોજના હેઠળ કેટલાક કિસ્સાઓમાં વયમાં છૂટછાટ પણ આપવામાં આવી છે. જેમ ખાતું ખોલાવતી વખતે VRS લેનાર વ્યક્તિની ઉંમર 55 વર્ષથી વધુ અને 60 વર્ષથી ઓછી હોઈ શકે છે, તેવી જ રીતે નિવૃત્ત સંરક્ષણ કર્મચારીઓની ઉંમર 50 વર્ષથી વધુ અને 60 વર્ષથી ઓછી હોઈ શકે છે. આ માટે કેટલાક નિયંત્રણો અને શરતો પણ લાદવામાં આવી છે.
એક તરફ, પોસ્ટ ઓફિસ સિનિયર સિટીઝન સેવિંગ સ્કીમ પર 8.2 ટકા વ્યાજ આપવામાં આવી રહ્યું છે, તો બીજી તરફ દેશની તમામ બેંકો વરિષ્ઠ નાગરિકોને સમાન સમયગાળા માટે એટલે કે 5 વર્ષ માટે FD કરવા પર માત્ર 7.00 થી 7.75 ટકા વ્યાજ આપી રહી છે. જો આપણે બેંકોના FD દરો પર નજર કરીએ તો દેશની સૌથી મોટી બેંક SBI વરિષ્ઠ નાગરિકોને પાંચ વર્ષની FD પર 7.50 ટકા, ICICI બેંક 7.50 ટકા, પંજાબ નેશનલ બેંક (PNB) 7 ટકા અને HDFC બેંક (HDFC બેંક) 7.50 ટકા વ્યાજ વાર્ષિક દરે આપે છે
પોસ્ટ ઓફિસની આ સ્કીમમાં ખાતાધારકને ટેક્સમાં છૂટનો લાભ પણ મળે છે. SCSSમાં રોકાણ કરનાર વ્યક્તિને આવકવેરા કાયદાની કલમ 80C હેઠળ 1.5 લાખ રૂપિયા સુધીની વાર્ષિક કર મુક્તિ આપવામાં આવે છે. આ યોજનામાં દર ત્રણ મહિને વ્યાજની રકમ ચૂકવવાની જોગવાઈ છે. જેમાં દર એપ્રિલ, જુલાઈ, ઓક્ટોબર અને જાન્યુઆરીના પહેલા દિવસે વ્યાજ ચૂકવવામાં આવે છે. જો ખાતાધારક પાકતી મુદત પૂરી થયા પહેલા મૃત્યુ પામે છે, તો ખાતું બંધ કરી દેવામાં આવે છે અને તેની સંપૂર્ણ રકમ દસ્તાવેજોમાં નોંધાયેલા નોમિનીને સોંપવામાં આવે છે.
ઉપર જણાવ્યા મુજબ રોકાણકાર આ સરકારી યોજનામાં માત્ર રૂ. 1000નું રોકાણ શરૂ કરી શકે છે અને તેમાં વધુમાં વધુ રૂ. 30 લાખનું રોકાણ કરી શકાય છે. જમા રકમ રૂ. 1000 ના ગુણાંકમાં નક્કી કરવામાં આવે છે. હવે જો આપણે આ સ્કીમમાંથી રૂ. 20000ની નિયમિત કમાણીનો હિસાબ જોઈએ તો 8.2 ટકા વ્યાજે જો કોઈ વ્યક્તિ લગભગ રૂ. 30 લાખનું રોકાણ કરે છે, તો તેને વાર્ષિક રૂ. 2.46 લાખનું વ્યાજ મળશે અને આ વ્યાજ માસિક પર જોવા મળશે. તેથી તે લગભગ રૂ. 20,000 માસિક છે.
